Een vlekkeloze huid

Pigmentvlekken, we hebben er allemaal mee te maken. Ze kunnen ontsierend zijn en daar voelen we ons niet goed bij. Meestal zijn ze goedaardig: sproeten, geboortevlekken, moedervlekken, ouderdomsvlekken …

Officieel heet het Hyperpigmentatie.

In de volksmond noemen sommigen dit levervlekken of doodskistvlekken. Pigmentvlekken komen zowel bij mannen als vrouwen voor. Je kan ze overal op het lichaam hebben, maar meestal is het op het gelaat, hals en/of handen. Deze delen zijn ook meest blootgesteld aan de zon. Ze hebben geen invloed op onze gezondheid, maar we willen ze liever kwijt. Er worden vanuit dermatologie verschillende oplossingen aangeboden om die ‘vervelende’ vlekken te behandelen.

Wat zijn pigmentvlekken?

Pigmentvlekken of hyperpigmentatie is niets anders dan een ophoping van pigmentcellen op bepaalde delen van de huid. We spreken van een overproductie van melanine. Dit is een organisch pigment dat als functie heeft de schadelijke stralen van UV en andere vrije radicalen tegen te houden. Wanneer dit proces verstoord is of wordt, kunnen er ophopingen van pigment ontstaan. Dat resulteert in vlakke, donkere plekken op de huid. Ze kunnen variëren in grootte en vorm en kleur, van lichtbruin tot zwart.

De pigmentvlekken wegmoffelen is niet eenvoudig omdat ze opduiken op plaatsen die vaak aan het zonlicht blootstaan: gelaat, handen en bij vrouwen ook het decolleté.

Hoe krijg je ze?

Is de zon een boosdoener?

Meestal is de zon de oorzaak van pigmentvlekken. De meeste vlekjes ontstaan op de handen en het gezicht, die worden meest blootgesteld aan de zon. Maar dat wil niet zeggen dat de plekken niet op andere lichaamsdelen voorkomen. Pigmentcellen zijn namelijk verdeeld over gans het lichaam.

Pigment (melanine) heeft als doel om de huid te beschermen tegen UV-licht van de zon. Blootstelling aan de zon zorgt ervoor dat de huid bruiner wordt. Het lichaam maakt meer pigment aan om de huid te beschermen tegen het UV-licht van de zon. Dat bruine kleurtje waar velen naar streven in de zomer, is dus niets anders dan een natuurlijke reactie van het lichaam. Zonnen zorgt voor het aanmaken van meer pigment. Maar bij langdurige blootstelling kan dit mechanisme op hol slaan en te veel kleurstof aanmaken, de cellen raken in de war. Het lichaam zal te veel melanine aanmaken, er ontstaat een opeenhoping van pigment op een bepaalde plek op het lichaam => dé pigmentvlekken.

Deze pigmentvlekken zijn een proces van jaren. Al smeer je je al jaren consequent in met een hoge zonbeschermingsfactor, zonneschade die je tijdens je jeugd opliep, kan 40 jaar later pigmentvlekken doen ontstaan. Hier spreken we van lentigines (= type pigmentvlek).

Hormonale veranderingen

Niet alleen de zon maar ook hormonale veranderingen kunnen oorzaak zijn van ongewenste pigmentatie.  We denken aan puberteit, overgang, pilgebruik en zwangerschap. De combinatie van hormonale veranderingen + UV-licht kan zeker een oorzaak zijn van pigmentvlekken!

Het bekendst is het zwangerschapsmasker. Een zwangere vrouw ondergaat heel wat hormonale veranderingen. Door die veranderende hormonen is er kans dat er meer pigmentcellen aangemaakt worden. Er verschijnen plots bruine vlekken op voorhoofd, wangen, bovenlip en kin. Dit wordt het ‘zwangerschapsmasker’ (melisma of chloasma) genoemd. Het is als een grote vlek in het gelaat.

Het zwangerschapsmasker is onschuldig en de pigmentvlekken gaan vanzelf weer weg als de hormonenhuishouding zich hersteld heeft. Als het niet vanzelf verdwijnt kan je steeds rekenen op een doeltreffende dermatologische behandeling. Hier spreken we van melasma (= type pigmentvlek).

Sommige vrouwen krijgen ook vlekken als reactie op hormonen in de anticonceptiepil. Ook hier heeft er een verandering plaats in de hormonenhuishouding. Je kan het zowat vergelijken met het zwangerschapsmasker. Ze komen ook voor in het gelaat. Soms gaan ze weg, maar door invloed van zon en UV-stralen komen ze terug. Soms wordt het probleem verholpen door een andere anticonceptiepil, soms wordt het juist erger. De raad is om dit met de arts te bespreken.

Ouderdomsvlekken zijn pigmentvlekken die op oudere leeftijd optreden. Ze komen meestal voor op de rug van de handen en in het gelaat. Ze worden ook vaak levervlekken genoemd, al hebben ze niets met de lever te maken. Ze worden zo genoemd omdat de kleur van deze vlekken lijkt op die van een lever. Ook hier wordt de link naar de zon gelegd. Door de jaren heen vangt de huid ieder jaar opnieuw veel zon op. De vroegere blootstelling aan de zon is een belangrijke factor in het ontstaan van pigmentvlekken op latere leeftijd. Deze vlekken komen niet alleen voor op hoge leeftijd, het hangt ervan af hoe vaak de huid UV-straling te verwerken had.

Ook roken werkt huidvlekken in de hand. Het inademen van vrije radicalen door middel van roken kan pigmentvlekken tot oorzaak hebben.

Erfelijkheid heeft betrekking op een verstoring in de huidlagen door het hebben van te veel of te weinig melanine. Hyperpigmentatie valt hier bijvoorbeeld onder en is ook erfelijk.

Vaak worden pigmentvlekken ook uitgelokt door de combinatie van zon én het gebruik van bepaalde parfums en cosmetica. Vooral producten die bergamot bevatten, kunnen voor typische vlekken in de hals zorgen.

Soorten vlekken en hoe krijg je ze weg?

Laat bepalen om welk type pigmentvlek het gaat: lentigines of melasmas. Start geen behandeling in de zomer, wanneer het zonlicht sterk is en moeilijk te vermijden. De herfst-en wintermaanden zijn de beste periode om komaf te maken met pigmentvlekken. Hyperpigmentatie kent vele vormen en elke huidvlek vraagt zo z'n eigen aanpak.

Lentigines

Dit zijn de meest bekende (gladde, vlakke, bruine) vlekken. Het is een veel voorkomende, niet kwaadaardige, bruine verkleuring van de huid. Een lentigo zie je vooral op de handrug, gelaat en decolleté. Kortom, de vlekken, ontstaan door te veel zon en ouderdomsvlekken zijn lentigines. De leeftijd waarop ze hun ‘niet zo’n fraaie’ kop opsteken, kan verschillen. Ze kunnen evengoed zichtbaar zijn bij veertigers die veel gezonnebaad hebben, terwijl zestigers, die zich steeds goed afschermden voor de zon er nauwelijks mee kampen. En jammer genoeg, wie als kind onwetend urenlang in de zon speelde is, is kandidaat voor lentigo.

Behandeling

Als gaat het om heel lichte vlekken, dan kan een behandeling met een medicinale bleachers. Dit zijn producten die de arts voorschrijft en de patiënt elke avond zelf aanbrengt. Het resultaat is beperkt.

Voor grotere of donkerder vlekken is de eerste keuze de pigmentlaser. Hij werkt specifiek in op bruine vlekken en is ideaal om individuele plekjes aan te pakken op handen en gelaat. Je kan vrijwel meteen naar buiten komen. De prijs is afhankelijk van de te behandelen oppervlakte (voor een paar vlekjes 100 euro).

Heb je last van veel lentigines in je gelaat, dan is een laserpeeling meer aangewezen. Deze laser overloopt je bovenste huidlaag met lichtimpulsen en doet een soort natuurlijke beschermlaag ontstaan die na vier dagen vervelt. Het resultaat is een photoshopeffect dat je huid egaler en flou maakt. De pigmentenvlekken vervagen mee.

Nadeel: je loopt vier tot vijf dagen met een rood gezicht rond, herstellen duurt langer en je moet je maandenlang met een totale sunblock insmeren. De behandeling is duurder en vooral geschikt voor wie zijn gelaat een totale opknapbeurt (rimpels vervagen, strakkere huidstructuur …) wil geven. Voor het decolleté is een laserpeeling niet zo geschikt omdat wondjes daar minder goed genezen.

Prijs: een volledige lasertherapie’ heb je vanaf 300 euro. Meestal zijn één tot twee behandelingen nodig, met één tot twee maanden tussen.

FOTO: Laseren : VOOR en NA

Melasmas

Bij melasma gaat het om een goedaardige bruine verkleuring in het gelaat bij vrouwen die zwanger zijn, de pil of hormoonmedicatie gebruiken. De pigmentvlekken zijn niet zo afgelijnd als lentigines, ze komen voor op het voorhoofd, de jukbeenderen, de bovenlip en de kin. Het is een onschuldige huidafwijking die, na de bevalling of na het stoppen met de pil of andere hormoonmedicatie, vaak weer spontaan verdwijnt.

Behandeling

Een laserbehandeling heeft weinig effect op melasmas. Soms kleuren de vlekken zelfs nog bruiner. Hier is de eerste stap een sunblock gebruiken en uit de zon blijven. Zonder zonnebescherming is elke behandeling dweilen met de kraan open. Overleg ook met je arts of je kan stoppen met je hormonenkuur of anticonceptiepil. En mijd parfums op je huid. Pas daarna kan je melamas laten weghalen.

Net als bij lentigines, kan je ze wegsmeren met een ‘medicinale bleacher’, een crème die je elke avond zelf aanbrengt. De meeste medicinale bleachers zijn op basis van hydroquinone. Verwacht geen onmiddellijk resultaat, het is een kwestie van maanden smeren en opbouwen. Krijg je de vlekken op die manier weg, dan blijft het afwachten of ze in de volgende zomer terugkeren.

Hydroquinone onderdrukt efficiënt de aanmaak van pigment maar niet iedereen verdraagt het product. Als je last krijgt van irritaties, kan je teruggrijpen naar gewone bleachers die vrij in de apotheek en in schoonheidswinkels worden verkocht, maar die geven wel minder resultaat.

Bij een lichte chemische peeling of glycolzuurpeeling wordt de bovenlaag van je huid weggehaald. Omdat het om een lichte behandeling gaat, heb je wel vijf tot zeven beurten nodig met telkens twee weken tussen. Zo’n peeling verfrist ook je gelaat op en maakt de structuur van je poriën weer wat egaler. Prijs: tussen 50 en 80 euro per beurt.

Diepere peelings zijn geen optie want dat kan net hyperpigmentatie opwekken en dus nog meer bruine vlekken.

En hoe hou je ze weg?

Geen enkele behandeling garandeert dat pigmentvlekken voorgoed wegblijven. Elke zomer bestaat het risico dat er nieuwe de kop opsteken door oude zonneschade. De beste remedie blijft je insmeren met zonnecrème.

Nog enkele weetjes:

Vitiligo

Vitiligo is het tegenovergestelde van een pigmentvlek. Hier ontstaat geen opeenhoping van pigment, maar er is juist een tekort. Het is een onschuldige maar eveneens ontsierende aandoening. De huid wordt niet bruiner, maar lichter. Er ontstaan witte vlekken op de huid, vooral op de handen, het gelaat en de schaamstreek. Er ontstaan melkwitte vlekken in verschillende vormen en grootte. Erfelijkheid kan een grote rol spelen bij het ontstaan van vitiligo.

Post inflammatoire hyperpigmentatie (PIH)

We zien een goedaardige rode tot bruine verkleuring van de huid. De vlekken ontstaan na wondjes, acné, huidirritatie of rond littekens na een operatie. Door ontsteking van de huid bestaat de kans dat de pigmentcellen gestimuleerd worden en ‘zogenaamde’ pigmentvlekken ontstaan. Dit komt vaker voor bij mensen met een donker huidtype. De verkleuring kan wegtrekken als de ontsteking verdwenen is, soms gebeurt dit niet.

Aangeboren pigmentvlekken zijn al ontstaan voor de geboorte. Denk bijvoorbeeld aan de cafe-au-lait (koffie-met-melk) vlekken en de bekende moedervlekken. Ook hier zijn de pigmentcellen de verantwoordelijke.

Let op!

Niet alle pigmentvlekken zijn onschuldig! Aangezien het ‘maligne melanoom’ een huidkanker is die uit de pigmentcellen ontstaat, kan deze huidkanker ook op alle delen van het lichaam voorkomen. Wordt de vorm van de vlek grilliger, verandert de kleur en grootte of geeft de vlek klachten, ga dan naar de arts of dermatoloog. Deze kan vaststellen of er sprake is van huidkanker waarna behandeling noodzakelijk is.

Ik geef de link naar een artikel waarin ik zelf de huidarts raadpleegde:

Heb ik een melanoom of is het een gewone huidvlek'

En een ander artikel: 'Een huidvlek, goedaardig of kwaadaardig'

Enkele afbeeldingen genomen via Google