Acupunctuur, hoe zit dat?

Acupunctuur, ooit werd het beschouwd als pseudowetenschap, maar uit onderzoek is gebleken dat het daadwerkelijk kan helpen tegen de pijn. Volgens de huidige inzichten kunnen de kleine naaldjes bij veel meer aandoeningen worden ingezet.

De volgende keer dat je met pijn in je onderrug naar de huisarts gaat, moet je niet verbaasd opkijken als je een acupunctuurbehandeling voorgeschreven krijgt. Volgens wetenschappelijk onderzoek leidt deze behandelingsvorm in 60% van de onderzochte gevallen tot een verbetering bij chronische pijn in de onderrug.

Ook bij de behandeling van andere klachten wordt acupunctuur steeds vaker ingezet. Denk hierbij aan knieartrose, problemen met de spieren en het skelet (zoals pijn in de nek en schouders), migraine, misselijkheid en braken na een chirurgische ingreep of chemotherapie en zelfs onvruchtbaarheid. Bovendien komt er steeds meer wetenschappelijk bewijsmateriaal op tafel waarmee de werkzaamheid van acupunctuur eenduidig wordt aangetoond.

"Acupunctuur wordt al jaren gebruikt in pijnklinieken", vertelt professor George Lewith van de Faculteit Gezondheidswetenschappen aan de Universiteit van Southampton. "Deze behandelingsmethode is veilig en goedkoop. Daarnaast bestaat er overtuigend bewijs dat de behandeling op veel gebieden heel effectief is."

Of acupunctuur ook kan helpen bij het prikkelbaredarmsyndroom, bij allergieën, slapeloosheid en afslanken, is nog niet bewezen. Veel deskundigen vermoeden dat er bij patiënten die zich na een behandeling beter voelen het zogenaamde placebo-effect optreedt: het gaat beter met hen omdat ze na een medische behandeling verwachten dat het beter met hen gaat.

Om beter te begrijpen hoe acupunctuur werkt, is er meer onderzoek nodig. In het geval van pijnbestrijding gaan de onderzoekers ervan uit dat er door de naalden endorfine (de natuurlijke pijnstiller van ons lichaam) en serotonine (een hormoon dat onder andere invloed heeft op onze stemming) vrijkomt. Momenteel proberen veel wetenschappers erachter te komen welke aandoeningen behandeld kunnen worden met acupunctuur.

Het onderzoek is vooral gericht op de vraag of patiënten met een depressie of onvruchtbaarheid baat kunnen hebben bij de behandeling.

Een eeuwenoude leer

In het verre Oosten wordt acupunctuur al duizenden jaren toegepast. Het is een belangrijk onderdeel van de traditionele Chinese geneeskunde. Die gaat ervan uit dat onze levensenergie, de zogenaamde QI (of chi), zich via energiekanalen door ons lichaam beweegt. Deze energiekanalen worden meridianen genoemd. Qi bestaat uit de elkaar aanvullende energieën yin en yang. Volgens de traditionele geneeskunde zijn deze energieën geheel in evenwicht als we gezond zijn.

Stress, een veelzijdig voedingspatroon of trauma’s kunnen tot een blokkade van de energiestroom leiden en op dat moment worden we ziek.

Bij acupunctuur worden ultrafijne naaldjes in een of meer van ongeveer 500 punten in het lichaam gestoken. Deze moeten de blokkades oplossen, zodat de energie weer vrij kan stromen en het lichaam zijn geneeskracht kan ontplooien.

Wat is beter: oosterse of westerse acupunctuur?

Een paar jaar later hebben westerse artsen een moderne vorm van acupunctuur ontwikkeld. Hierbij worden er nog steeds naalden gebruikt, maar wordt er vaak ook een zwakke elektrische stroom door de naalden geleid. Soms wordt in de plaats van naalden ook een zogenaamde laserpen gebruikt. De ‘westerse’ acupunctuur concentreert zich normaal gesproken op een bepaald probleem, zoals pijn in de schouder. Deze behandeling heeft daardoor een minder geheel uitgangspunt dan de traditionele Chinese geneeskunde.

“Momenteel bestaat er geen steekhoudend bewijs dat de een vorm van acupunctuur beter is dan de andere”, aldus professor Lewith. “Het is ook moeilijk om te onderzoeken met placebocontrolegroepen, want er bestaat hiervoor praktisch geen placebo. Toch kunnen we de algemene werkzaamheid en de kostenefficiëntie van de twee methoden wetenschappelijk analyseren.”

Pijnstilling is niet alles

Bij acupunctuur gaat het niet alleen om de behandeling van pijnpatiënten. Fysiotherapeute Merian Denning, voorzitter van de Britse Acupuncture Association of Chartered Physiotherapists (vereniging voor erkende fysiotherapeuten) zegt: “We behandelen nu ook neurologische patiënten en mensen die kampen met ademhalingsproblemen, psychische problemen en onvruchtbaarheid.

Ook bij de behandeling van kanker wordt enorme vooruitgang geboekt: acupunctuur kan een geweldig middel zijn tegen misselijkheid door de chemotherapie. Het is onze ervaring dat acupunctuur bij letsel, zoals een verstuikte enkel, ontstekingsremmend werkt, de bloedtoevoer verbetert, de pin verlicht en de genezing bevordert. Bij chronische knieartrose is er nog iets anders aan de hand”, legt Denning verder uit. “In dat geval komen door de acupunctuur de pijnverlichtende stoffen endorfine en serotonine vrij die ervoor zorgen dat de patiënt zich beter voelt. Deze kan zich daardoor vrijer bewegen en oefeningen doen. Het werkt dus twee kanten op.”

Om de beweeglijkheid en functionaliteit van het lichaam te herstellen, wordt vaak de triggerpointtherapie ingezet: daarbij kunnen bepaalde spierknopen rechtstreeks worden behandeld. De naalden kunnen ervoor zorgen dat de knoop zich oplost en dat de spier zich weer kan ontspannen.

Omdat acupunctuur wordt gezien als aanvullende behandelmethode, wordt deze vaak gecombineerd met een reguliere behandeling. Contactinformatie voor acupuncturisten in Nederland en België vind op het einde van dit artikel.

Een antwoord op andere vragen over acupunctuur

1. Hoe lang duurt een sessie?

De eerste sessie duurt ongeveer 60 tot 90 minuten. Daarbij zal de acupuncturist je eerst vragen stellen over je levensstijl, voedingsgewoonten en algemeen welzijn. Dan plaatst hij/zij op de relevante plekken steriele naalden, die daar minstens 20 minuten blijven zitten. Soms beweegt de acupuncturist de naalden wat heen en weer om te controleren of deze nog met de qi verbonden zijn. De daarop volgende sessies duren tussen 45 en 60 minuten. Meestal bestaat een behandeling uit een wekelijkse sessie gedurende een periode van vier tot zes weken. Daarna kan er nog een onderhoudsbehandeling volgen van een aantal weken. Veel zorgverzekeraars vergoeden acupunctuurbehandelingen in een aanvullende verzekering.

2. Doet het pijn?

Naalden die voor acupunctuur worden gebruikt zijn veel dunner dan normale injectienaalden. Sommige mensen ervaren bij het prikken een doffe pijn of een licht kriebelend gevoel, het zogenaamde qi-gevoel. Iedereen ervaart pijn anders, maar als het heel erg pijn doet, zit de naald wellicht niet goed.

3. Zijn er bijwerkingen of is er iets anders waar ik op moet letten?

Acupunctuur is een veilige behandelingsmethode en onderzoek wijst uit dat er geen noemenswaardige bijwerkingen zijn. Na de sessie voel je je misschien slaperig, heb je lichte pijn of heb je last van blauwe plekken. In een aantal gevallen kunnen de symptomen ook kortstondig verergeren.

4. Hoe vind je een goede acupuncturist?

Op de website van de Nederlandse vereniging voor acupunctuur vind je adressen van gekwalificeerde acupuncturisten ( http://www.acupunctuur.nl ).

In België vind je erkende acupuncturisten op de website van de Belgian Acupunctors Federation ( http://www.acupunctuur-baf.be )

Op beide sites vind je nog veel meer achtergrondinformatie over acupunctuur.

Voordat je met acupunctuur of andere aanvullende behandelingen begint, kun je het beste advies vragen aan je huisarts.