Praten over verlies

Het leven gaat verder en dat terwijl je iemand verloren hebt. Het is erg confronterend en het gebeurt zo vaak dat de omgeving niet weet hoe ze moeten omgaan of reageren als iemand in diepe rouw is. Nochtans kunnen vrienden, familie en kennissen veel betekenen!

Het is een typisch menselijke reactie om te verlangen dat de ander het ‘goed’ heeft en zo een oplossing te willen zoeken voor het probleem. Die oplossing kan ‘niemand’ bieden en de pijn wegnemen ook niet! En de persoon die rouwt vraagt dat ook niet. Veel mensen hebben angst : angst om de pijn onder ogen te zien, angst omdat men niet kan helpen, angst om de andere te kwetsen, angst om zelf met een verlies geconfronteerd te worden, angst om toekomstgericht te kijken …

Zo vermijdt men vaak (vanuit goede bedoelingen) het onderwerp rouw, overlijden en de persoon die is overleden. De persoon die rouwt, heeft echter juist bevestiging nodig dat hun rouw terecht is, dat het iets is wat het waard is om te bespreken, en dat hun geliefde niet wordt vergeten.

Het eerste belangrijke wat je kan doen is  'aanwezig zijn!’

Doe het niet op een dwingende manier maar laat blijken dat je daar bent, op welke manier je ook kan.

Dan komt het ‘luisteren’.  Mensen in rouw hebben er vaak behoefte aan om te vertellen wat er gebeurd is. Het veelvuldig herhalen kan de persoon in rouw helpen bij het rouwproces en het accepteren van de dood. Iedere keer dat zij het verhaal vertellen kan de pijn minder worden. Die herhaling hoort bij een verwerkingsproces. Laat de ander voelen dat dit kan en dat je meeleeft. Iemand die een ander troost is niet alleen maar iemand die geeft, hij/zij ontvangt ook heel veel, je deelt met elkaar en je bent er voor- en met elkaar.

Soms wordt er niet alleen gepraat over hun verdriet of de overledene, maar ook over dagelijkse dingen. Laat het verhaal vertellen en luister zonder oordeel.

Boos worden mag

Laat de rouwende zijn of haar gevoelens uiten, ook al is dit boosheid en woede. Er kunnen emoties komen, tranen, woede, machteloosheid, het mag er allemaal zijn. Ook dit is deel van het rouwproces. Dwing de persoon echter niet tot het uiten van gevoelens waarvoor hij nog niet klaar is. Accepteer en respecteer alle gevoelens. Laat de rouwende persoon weten dat huilen geen probleem is, dat boos worden kan en dat instorten normaal is.

Probeer geen discussie aan te gaan over de gevoelens van de rouwende persoon, hij of zij moet het gevoel krijgen dat het mogelijk is om open met je te praten, zonder angst om bekritiseerd te worden.
 

Sommige mensen klappen dicht en krijgen geen woord over de lippen, blijf dan gewoon aanwezig. Je kunt iemand niet dwingen om te praten, maar het is wel belangrijk dat de persoon in rouw weet dat er ruimte is om het verlies te bespreken. Dit kan je al doen door de simpele vraag te stellen : “zou je het fijn vinden om er even over te praten?”

Je kan wel 'iets' zeggen, maar probeer je daarbij te verplaatsen in de ander, het gaat tenslotte om zijn/haar gevoel. Als de situatie zo uitzichtloos en verdrietig is dat je er echt geen raad mee weet, vertel dan waarmee je zit en zeg dat je er eigenlijk ook geen woorden voor hebt :  "Ik weet niet wat ik moet zeggen, maar ik wil er graag voor je zijn.”
 

Geen loze woorden

Het klinkt zo cliché : ‘ik bel je nog wel’ - of - ‘ik spring eens binnen’ … Die beloften worden snel gemaakt, maar helaas zelden nagekomen. Dit heeft meestal niet met onwil te maken. Vaak is er die angst voor de confrontatie met de rouwende… het niet weten hoe je moet reageren. Het is begrijpelijk maar voor iemand in rouw kan het teleurstellend zijn! Als je er voor iemand wil zijn, zorg dan dat je er ook ‘echt’ bent. Daarvoor heb je trouwens geen woorden nodig. Je kan evengoed eens binnengaan en wat gezelschap bieden.

Cijfer jezelf even weg en kom niet meteen af met eigen ervaringen zoals bv. ‘ een kennis van een tante die hetzelfde meemaakte ….”  Verdriet is niet met verdriet te vergelijken, en iedereen ervaart rouw en verlies op zijn eigen manier.

Doe geen uitspraken als  ‘Ik weet exact hoe jij je voelt’  Niemand weet hoe een ander zich voelt. Je kunt het wel vragen hoe de rouwende zich voelt.
 

Praktische hulp aanbieden

Een rouwproces laat zich niet oplossen, maar je kan toch vragen of je iets kan doen. Boodschappen doen, eten maken, een wasje of strijk doen … het zijn noodzakelijke dingen waarvoor een rouwende meestal geen energie vindt.

Vraag 'concreet' wat je voor de ander kan doen, gebruik niet alleen holle zinnen als, "je kan me altijd bellen" of "mijn deur staat voor je open".

Een schouder om op uit te huilen

Een schouderklop, een reikende hand, een knuffel als troost, kunnen voor verlichting zorgen. Helaas zijn we bang geworden om elkaar aan te raken. Aanraken is niet alleen een fysiek gebeuren, het is ook een psychisch gebeuren, het geeft vertrouwen en troost. Een hand op je schouder, en streling over je hoofd, een arm om je heen, ik ben bij je … dat kan soms meer betekenen dan woorden.

Betrokken blijven

Groot verdriet duurt lang, voor omstanders vaak te lang. Iedereen verwerkt het op zijn/haar eigen manier, daar kan je geen tijd voor zetten.

Wie echt iets voor een vriend/familie in nood wil betekenen, laat ook nog iets van zich horen als voor de buitenwereld het ergste voorbij lijkt. Juist dan is het zo belangrijk om eens een kaartje te ontvangen. Schrijf belangrijke data in uw agenda, zodat u bv op iemands sterfdag of verjaardag iets van u kan laten horen.

Het kan een steun zijn, het toont aan dat je nog aan de overledene denkt en dat is iets wat voor nabestaanden waardevol is. Dat de herinnering aan hun dierbare in leven gehouden wordt, is voor hen erg belangrijk.

Wat je beter niet doet

• Het vermijden van rouw door de nabestaanden weinig te bezoeken, of over van alles praten behalve over het verlies.
• de nabestaanden proberen op te vrolijken met opmerkingen als : ‘Ach, het komt wel goed’  -  ‘Je bent nog jong, je kan weer opnieuw beginnen’  -  ‘Ze had toch een mooie leeftijd’  -  ‘Gelukkig heb je nog kinderen’ ….
• niemand heeft baat bij opmerkingen als  ‘Huil maar niet, even flink zijn, de tijd heelt alle wonden’  -  ‘Probeer het een plaats te geven’ -  ‘
• Misschien vind je zelf een miskraam minder dramatisch dan het verlies van een peuter,  maar op dat moment vergaat de wereld voor die vriendin die net een miskraam heeft gehad.
• Ook al is de dood van een huisdier voor jou niet zo ingrijpend, je kunt nog steeds je medeleven tonen aan iemand die zijn hond heeft laten inslapen

Let op met volgende goedbedoelde troost

• Het is onderdeel van het plan van God.” Deze zin kan mensen boos maken en roept vaak de reactie op : “Welk plan? Niemand heeft mij van te voren iets over dit plan verteld.”
• Hij of zij is nu op een betere plek.” De rouwende persoon deelt je geloof misschien niet en staat daar nu niet voor open.
• Laat het nu stilletjes achter je, het is tijd om door te gaan met je leven.” Sommige mensen in de rouw willen helemaal niet doorgaan, doorgaan kan voelen als het verraden van hun geliefde. Een rouwproces is niet aan tijd gebonden.

Conclusie

Steun geven aan iemand die rouwt is niet gemakkelijk. Er zijn ook geen gouden regels voor. Het belangrijkste is gewoon er te zijn voor deze persoon. Bied een luisterend oor en warmte aan. Laat de persoon weten dat je ze wilt steunen op welke manier ook.

Afbeeldingen werden via google genomen voor commercieel hergebruik.

Volgend deel : Op zoek naar geluk