Hyperventilatie : adem in, adem uit ...

S.O.S. - hyperventilatie! Vragen, verhalen en tips die kunnen helpen!

We hebben er allemaal al over gehoord maar niet veel mensen herkennen het als het hen zélf overkomt.

Wat is hyperventilatie?

Het is geen ziekte, maar een teken dat er iets mis is! Er is dus altijd een onderliggende oorzaak die maakt dat men gaat hyperventileren.

Vaak is het oververmoeidheid, stress, overbelasting of angststoornissen - of een combinatie ervan! Bij diabetici kan het gaan om een verstoorde stofwisseling (ontregeling).

Een aanval kan door sommigen simpelweg uitgelokt worden door een verkeerde ademhalingstechniek.

Het kan ook optreden bij lang wachten in een drukke en beklemmende omgeving (bijv. winkel of warenhuis), of bij meer beangstigende situaties (bijv. begrafenis of een bezoek aan het ziekenhuis).

Wat gebeurt er precies?

In de longen worden zuurstof (O²) en koolstofdioxide (CO²) uitgewisseld tussen het bloed en de buitenlucht.

Als je inademt in een normaal tempo, is de zuurstofverzadiging in je bloed bijna steeds 100%. Ook als je hyperventileert, heb je genoeg zuurstof in het bloed, ook al krijg je het benauwd.

Het probleem zit 'm in het gehalte aan koolstofdioxide. Als je hyperventileert, adem je sneller of vaker uit en geeft je bloed dus meer CO² af.

Het CO²-gehalte in je bloed zakt - de medische term hiervoor is hypocapnie -  en je bloed wordt minder zuur.

Hoe voelt het?

Hyperventilatie komt met een reeks symptomen: je kan duizelig worden, je ijl voelen, in je hoofd gaan zweten, het benauwd krijgen, tintelingen in je vingers, handen en lippen voelen ..

Dit alles kan zeer beangstigend zijn en paniek uitlokken.

Wat doe je ertegen

Eerst en vooral moet je het gehalte aan koolstofdioxide in het bloed weer doen stijgen. Dat lukt het beste door de lucht die je hebt uitgeademd - en waar dus CO² in zit - weer in te ademen.

Bijvoorbeeld door in een plastiek of papieren zak te ademen en als je die niet bij de hand hebt ... maak een kommetje van je handen en adem hierin "in en uit".

Probeer je vooral te focussen op RUSTIG en GECONCENTREERD ademen, zodat het tempo van je ademhaling zakt.

Het is goed als iemand naast je staat en je tot rust brengt en meedoet. Net zoals ik vroeger meerdere keren deed als volgt : "R-U-S-T-I-G ... I-N ... E-N ... U-I-T .. R-U-S-T-I-G ...." (zie verder hoeveel seconden in en uit)

Nog enkele belangrijke tips:

• neem voldoende slaap en rust.
• probeer op een gezonde wijze met stress omgaan via sportbeoefening in open lucht. Te inspannende sporten en competitiesport beter tijdelijk vermijden. Zwemmen kan ook relaxerend zijn.
• beklemmende situaties (zoals drukke recepties, aanschuiven aan de kassa, begrafenissen, enz...) NIET vermijden, omdat dit de vicieuze cirkel alleen maar kan versterken.
• het gebruik van alcohol, cola, koffie en nicotine beperken of vermijden.
• Paniek trachten te vermijden én de ademhaling onder controle leren houden. Dit laatste bijv. via 'persed lip breathing': met geperste lippen traag in- en uitademen.
• Bij een zware aanval ademen in een plastic zak die neus en mond bedekt. (zoals hierboven beschreven) Op deze wijze wordt het evenwicht tussen zuurstof en koolzuurgas in het bloed hersteld. Uiteraard is dit slechts een noodoplossing in een crisissituatie. Fundamenteel lost het niets op.
• relaxatie-oefeningen aanleren, zoals autogene training, yoga-oefeningen en de methode van Jacobsen. Dit helpt om te leren ontspannen en deze methodes ook toe te passen wanneer men begint te hyperventileren. Eventueel relaxatie- en ademhalingsoefeningen volgen bij een bevoegd kinesist (met een zgn. sofrologische opleiding).
• bij ernstige angstklachten en een uitgesproken vermijdingsgedrag voor 'moeilijke' situaties, kan men best begeleiding zoeken bij een bevoegd psychiater of psycholoog.
   

Moet je naar de dokter?

Omdat hyperventilatie vaak niet meteen herkend wordt en omdat het zo'n beangstigende ervaring is, belanden mensen met een aanval bij de dokter of in de spoedafdeling van een ziekenhuis.

Zo kan de diagnose gesteld worden en de dokter kan uitsluiten dat het om iets anders gaat en je doorverwijzen indien nodig.

Het is niet nodig om bij elke aanval naar de dokter te gaan.

Als iemand in je omgeving hyperventileert, dan is geruststellen het belangrijkste. Probeer zelf rustig te blijven en begeleid de ademhaling door mee te tellen: drie seconden in en zes seconden uit!

En ik kan één raad meegeven: als je je laat begeleiden door een psychotherapeut (al was het maar één sessie, om te leren ademen) dan kan je aanvallen vermijden!