Zijn wij slachtoffers van de mode?

Iedereen is een beetje 'modeslaaf’

Elk seizoen stellen modehuizen hun nieuwe creaties voor, maar wie ze slaafs in huis haalt wordt meewarig bekeken.

Niets is zo zielig als een modeslaaf. Maar zijn we dat niet allemaal een beetje?

"Heel erg mooie jurk, Marieke". Het is met stip het mooiste compliment dat men kan krijgen.

Want een persoonlijke stijl, dat is waar we naar streven.

Wat is er mooier dan onze unieke persoonlijkheid laten doorschijnen in ‘hoe we ons aan de wereld tonen’.

Vandaar dat sommige mannen nooit een T-shirt met ronde hals dragen, en dat sommige vrouwen de deur niet uitgaan zonder hun oorbellen.

Maar in hoeverre is een persoonlijke stijl helemaal van iemand?

Bijvoorbeeld : Anna vindt enkellaarsjes oerlelijk, zeer onelegant. Tot een paar maanden geleden. Ze bewondert haar vriendin om haar stijl, kwieke brein en gevoel voor humor. Juist die vriendin ziet er echt stoer uit in een paar van die laarsjes en een vrolijke rok. Ondertussen staat een gelijkaardig paar te pronken in de schoenenkast van Anna.

Naar iets verlangen omdat iemand anders het heeft, in de hoop dat stoerheid ook haar deel zal zijn.

Om beschaamd te zijn, eigenlijk!

Modeslaaf

Ik herinner me dat ik, toen ik 15 jaar was, droomde van een ‘courrége-stijl-kleedje’. Samen met een vriendin gingen we die passen in winkels, kopen deden we niet. Want van thuis kregen we geen geld mee voor de aankoop ervan.

Een vriend kocht een jas nadat hij een foto van muzikant Richard Hawley had gezien. Was die vriend nu cool of was hij een modeslaaf?

Iedereen wil er op zijn/haar manier stijlvol en up-to-date uitzien, maar wie zich laat meeslepen en elke trend of celebrity slaafs volgt, is belachelijk – een slachtoffer.

Gewoon jezelf zijn, dat is de boodschap!

Er zit altijd een kloof tussen ‘wie we zijn’ en ‘wie we willen zijn’. Ons lichaam en dus ook onze kleding, is vandaag  steeds meer een spiegel van wie we willen zijn. Natuurlijk maken we allemaal onze eigen kledingkeuzes, maar we maken die niet los van de wereld, van voorbeelden, het tijdsvoorbeeld en onze idealen, normen en waarden.

Kiezen wij een persoonlijkheid door ons te spiegelen aan iemand die we bewonderen, of aan een sociale klasse waartoe we willen behoren?

Mode is daar een uitstekend voorbeeld van. Het herinnert ons aan wie we willen zijn en aan het feit dat we ons willen onderscheiden.

Exactitudes (= de uniformiteit van een unieke levensstijl)

De kleding en het uiterlijk van mensen worden vaak beïnvloed door de groep waar ze bij horen of bij willen horen. Gabbers, skaters, punks en hiphoppers kun je bijvoorbeeld gemakkelijk herkennen op straat. Maar ook grijze oma's en studenten hebben vaak een eigen kledingcode.

Een perfecte illustratie daarvan is een klas met tieners in schooluniform. Ze hebben dan wel allemaal dezelfde outfit aan, toch proberen ze er met een opstaand kraagje, afgezakte kousen, dik aangezette eyeliner of een opvallende haardracht hun eigen draai aan te geven. En eenmaal verlost van de uniformregels gaan ze helemaal loos op modevlak, zou men denken.

Fotografen en stylistes reizen de wereld rond en vinden van Rio tot Rotterdam mensen die zich in dezelfde stijl kleden. Als groepsdieren willen we graag ergens bij horen, maar als individuen willen we niet helemaal in die groep verdwijnen.

Dus zoeken we elke morgen in de kleerkast naar een evenwicht tussen die twee verlangens. En we beseffen het misschien niet, maar doen gewoon mee. We denken allemaal uniek te zijn, maar zijn dat alleen omdat we van ons afzetten tegen iets of iemand anders. De creatieve rijpe vrouw, de slordige vijftienjarige : dank zij mode kiezen ze een cultuur en kleden zich als een uniek persoon.

Vandaar dat ouders soms zo hevig reageren op de kleding van hun rebelse pubers. Mode laat ons toe te ontsnappen aan onze afkomst en onze eigen weg te gaan.

Moe van jezelf te zijn

De maatschappij verwacht sowieso dat je met mode bezig bent. Zelfs als je beslist om geen belang te hechten aan je kleding en zomaar iets aan te trekken, maak je een statement. Het lijkt fantastisch dat er zoveel mogelijkheden zijn, maar dat we die keuzes vandaag zelf moeten maken, maakt het niet makkelijker. We hebben allemaal wel eens last van de vermoeidheid van onszelf te zijn;

Ook omdat de meest banaal lijkende levensstijlkeuze iets kan zeggen over wie we zijn.

Als een lerares de klas binnenstapt weet zij dat de leerlingen eerst een paar minuten bezig zijn met commentaar geven op wat zij aanheeft.

Kuddedieren

Welke job je doet, welke partner je kiest, welke jurk of jas je draagt, enkele eeuwen geleden had je daar niet veel keuze in. Je trad in de voetsporen van je vader of moeder, trouwde een meisje of jongen uit je dorp en droeg wat je zelf maakte of kon betalen. Tenzij je rijk was, dan volgde je slaafs de laatste mode van gepoederde pruiken, crinolines en kniebroeken.

Vandaag ligt de waaier aan mogelijke studies, beroepen, potentiële partners en kledingstijlen oneindig. We zijn in principe vrij om nieuwslezeres of verpleger te worden, voor een kaalgeschoren hoofd of dreadlocks te kiezen of stijfdeftig dan wel als een hippie te gaan werken. Geweldig zou je denken, maar het heeft ook zijn negatieve kantjes. De druk om het goed te doen is groot, want hoe breder de keuze en hoe groter de mogelijkheden, hoe groter de kans dat we een fout maken. En omdat we kiezen uit veel opties niet alleen lastig maar ook bepaald vermoeiend is, zoek we hulp.

Op modevlak wenden we ons bijvoorbeeld tot stylisten en personal shoppers, maar we halen ook ideeën uit reclamecampagnes, bij bekende gezichten en in modereportages, die vandaag niet alleen in vrouwenbladen maar ook in weekendedities van kranten staan.

Dat verklaart het blijvende succes van dames- of lifestylebladen. Zij selecteren en houden ons op de hoogte. Toch maken we onszelf graag wijs dat we daar niet gevoelig voor zijn. Want neen, wij zijn rationeel en wij laten ons niet vangen. Vooral reclame is delicaat. Natuurlijk geven we niet toe dat we die jas kopen omdat een beroemdheid hem draagt. Dat zou van ons een kuddedier maken, en kuddedieren denken niet na.

Maar het is naïef om te denken dat we er niet vatbaar voor zijn. Als jij een winkel binnenstapt of een magazine doorbladert, dan zal dat een invloed hebben op de kleren die je koopt.

We zijn nu eenmaal op zoek naar een leidraad, iets wat ons op weg helpt in de doolhof van de mogelijkheden. Daar is absoluut niets mis mee. We verwarren individualisme en vrijheid met een gebrek aan regels, maar dat idee klopt niet. Vrijheid is eerder de mogelijkheid om keuzes te maken binnen een bepaalde sociale omgeving. Vandaag zijn er wel degelijk nog altijd spelregels, alleen kiezen we zelf min of meer aan welke spelregels we ons houden. Of tot welke cultuur we willen behoren.

Het is een illusie te denken dat we allemaal een unieke, authentieke stijl hebben. Iedereen kopieert. Misschien zijn we allemaal een beetje fashionvictimes.

Volgend deel : Grijze haren zijn de mode