Eerste hulp bij vakantie-ongevallen

Vakantie, dat betekent rust, ontspanning en genieten. Je wil natuurlijk niet dat je reis vergald wordt door zonnebrand of een kwallenbeet, maar een ongeluk schuilt in een klein hoekje. Met deze eerste hulptips hou je het hoofd koel, ook bij tropische temperaturen.

Het stappenplan

EHBO kent vier stappen. Die volg je bij elke hulpverlening, hoe klein of groot de verwonding ook is. Zo zie je niets over het hoofd en verleen je op een correcte manier eerste hulp!

• Zorg voor de veiligheid : die van jezelf, die van het slachtoffer en die van omstaanders
• Beoordeel de toestand van het slachtoffer : controleer het bewust zijn en de ademhaling.
• Alarmeer de hulpdiensten : niet in elke situatie van toepassing, maar als het nodig is, doe je het dadelijk.
• Verleen verdere eerste hulp

1. Kwallenbeet

Kwallen bijten echter niet, maar steken met hun tentakels.

• Kom vooral niet zelf met je handen aan de beet -  draag liefst wegwerphandschoenen.
• Overgiet de wonde uitgebreid met azijn, daardoor wordt de gifstof bij de meeste kwallenbeten minder actief (bij beten van sommige agressieve kwallen is overgieten met azijn geen goed idee, maar die kwallen komen meer voor in tropische streken,  informeer je vooraf )
• Om de pijn tegen te gaan, dompel je de wonde zo’n 20 minuten onder in zo warm mogelijk water. Ideaal is zeewater – wrijf niet over de huid (er wordt anders gif vrijgemaakt)
• Verwijder de stekende tentakels : breng een papje aan van zeewater en zand (of talkpoeder, bloem of bakpoeder). Schrap de rest van de kwal weg met een mes of een ander scherp voorwerp, zoals een grote schelp.
• Nadien kan je de persoon doorverwijzen naar een huisarts of apotheker voor een aangepaste zalf.
• Alarmeer de hulpdiensten als het slachtoffer hevig reageert op de beet en de huid erg rood wordt.

Nog meer uitleg vind je HIER

2. Insectenbeet

• Als de angel nog in de huid steekt, bv. van een wespensteek, probeer die dan zo snel te verwijderen. Dat doe je door onderaan de insteekplaats, met de richting van de angel mee, opwaarts te duwen. Dat kan bijvoorbeeld met een bankkaart of met de botte kant van een mes, maar het voorwerp moet makkelijk glijden, zodat je de angel er weer uit kan duwen.
• Het stukje van de angel dat uit het wondje steekt, pak je best niet met je vingers. je kan gebruik maken van een pincet, maar doe het voorzichtig. Zo niet kan je het gifzakje in de angel leegduwen en zal de inhoud in de bloedsomloop terechtkomen. Ontsmet het wondje achteraf.
• Nadien spoel je het wondje met lauw, stromend water en koel je de gestoken plaats, gedurende 10 minuten, met ijs of koud water om zwelling, roodheid, jeuk en pijn te beperken.
• Als de steek in de mond-of keelholte is, laat het slachtoffer op een ijsblokje zuigen of de mond spoelen met koud water. Bel de dokter of de hulpdiensten, omdat de kans op zwelling van de luchtpijp of keel erg groot is.
• Een slachtoffer dat een bekende allergie heeft voor bijv. wespensteken, zal vaak een auto-injector bij zich hebben - dat is een ‘op voorhand gevulde spuit’ waarmee hij/zij zichzelf kan behandelen. Met die spuit zullen de klachten voor een stuk verminderen, maar je moet wel nog steeds de hulpdiensten alarmeren.
• Iemand die niet-allergisch is, verwijs je door naar een huisarts als je de angel niet zelf verwijderd krijgt, als het slachtoffer een uitgebreide roodheid of een pijnlijk jeukende zwelling krijgt, of wanneer hij of zij zich een tijd later slecht begint te voelen.
• Bel de hulpdiensten als het slachtoffer een snel opkomende allergische reactie vertoont, zoals ademhalingsmoeilijkheden, heesheid, onwel worden of buikkrampen. 

nog meer uitleg vind je HIER

3. Diarree

Diarree is veel vakantiegangers niet onbekend: het wordt niet voor niets reizigersziekte nummer één genoemd.

• De kleur, de geur, de hoeveelheid en de aanwezigheid van bloed zijn belangrijke indicaties van hoe ernstig de toestand is. Vraag die zaken dus aan de zieke en informeer ook of hij/zij nog andere symptomen heeft zoals koorts, buikkrampen, overgeven, uitslag … Bij diarree bestaat de kans op uitdroging, zeker bij warm weer.
• Factoren zoals koorts, veel zweten en braken doen je nog meer vocht verliezen. Zorg voor voldoende vochtaanvoer om uitdroging te vermijden. Geef liever kleine, regelmatig slokjes water in plaats van in één keer een liter water, het is veel effectiever.
• Vooral kinderen zijn gevoelig voor vochtverlies. Voorzie daarom in de reisapotheek een rehydratatie-oplossing.
• Naast water mag je ook bouillon, een lichte soep, wortelsap, rijstwater, cola of verdund fruitsap geven. Het kan geen kwaad om baby’s en jonge kinderen melk te blijven geven, dat zal de diarree niet verergeren.
• Belangrijk is om geen darmprikkelend of gasvormend voedsel zoals specerijen, pepers, paprika’s of knoflook te eten.
• Bij hinderlijke diarree zonder alarmerende symptomen mag je medicatie gebruiken om de ontlasting te stoppen. Denk eraan om steeds je handen grondig te wassen of wegwerphandschoenen te gebruiken als je een persoon met diarree verzorgt, en laat zwakke of kwetsbare mensen niet met hem/haar in contact komen.
• Verwittig een arts als de diarree langer dan 3 dagen duurt of gepaard gaat met koorts, bloed in de stoelgang, bij hoge koorts, krampen, plotse achteruitgang van de toestand of als het om een zwangere vrouw gaat. Ook als de patiënt belangrijke medicatie inneemt, win je beter medisch advies in om te voorkomen dat de medicatie maar gedeeltelijk kan werken.

nog meer uitleg vind je HIER

4. Zonneslag of hitteslag

Een zonneslag of een hitteslag hebben niet dezelfde oorzaak, maar het effect is wel hetzelfde. Het gaat in beide gevallen over een te hoge lichaamstemperatuur, waardoor je een aantal reacties gaat vertonen.

Bij een hitteslag worden de symptomen veroorzaakt omdat je in een warme omgeving zware inspanningen aan het doen bent en je lichaam niet meer verder kan afkoelen door te zweten of door de warme lucht die je uitademt. Je lichaamstemperatuur blijft maar stijgen totdat je er echt niet goed van wordt. De eerste symptomen zijn hoofdpijn of duizeligheid, misselijkheid, braken, spierpijn ..

Bij een zonneslag komt dat niet door een warme omgeving, maar door de warme straling van de zon. Het resultaat is hetzelfde en je vertoont dezelfde verschijnselen als bij een hitteslag.

• Allereerst moet je de oorzaak proberen weg te nemen. Je zet de persoon dus in een koele ruimte of in de schaduw, trekt eventueel warme kleding uit en controleert het bewustzijn en de ademhaling.
• Het slachtoffer moet zo snel mogelijk afgekoeld worden. Hoe ernstiger de toestand, hoe drastischer je te werk mag gaan. Je kan een ventilator op de persoon richten en koude doeken of ijswater op het lichaam aanbrengen. Koude doeken leg je het best in de lies, onder de oksels en in de nek. Daar lopen grote bloedvaten en kan het bloed dus snel afgekoeld worden. Je kan het slachtoffer ook overgieten met koud water maar zorg dat je niet naar het andere uiterste – namelijk onderkoeling - overhelt.
• Wanneer de symptomen het gevolg zijn van zware inspanningen en het slachtoffer goed bij bewustzijn is, mag je hem/haar iets te drinken geven, bij voorkeur sportdrank. Die bevat namelijk  zouten en ionen die je tijdens het zweten verliest.
• Geef zeker geen koortsremmers. Die helpen niet bij een hitte- of zonneslag, omdat koorts een ander ontstaansmechanisme heeft.
• Verwittig de hulpdiensten als het slachtoffer niet meer kan zweten door uitdroging en als hij/zij bewustzijnsstoornissen of ademhalingsproblemen heeft.

5.  Zonnebrand

Zonnebrand treedt op door overmatige blootstelling aan de UV-stralen van het zonlicht. Deze UVA- en UVB-stralen beschadigen voornamelijk het huidoppervlak en brengen onomkeerbare veranderingen teweeg in het erfelijke materiaal van de levende cellen.

• Zet de verbrande persoon allereerst in de schaduw en probeer vervolgens de huid af te koelen. Dat doe je door natte doeken op de huid te leggen of door een zachte douche te voorzien – dat wil zeggen dat de waterstralen niet te krachtig mogen zijn.
• Dep nadien de huid voorzichtig droog, zonder te wrijven.
• Breng dan een vochtinbrengende crème aan. Dat kan een aftersun zijn maar niet alle aftersunproducten zijn hydraterend. Let er dus op dat er duidelijk op de verpakking ‘vochtinbrengend’ staat.
• Zonnebrand onttrekt vocht aan de huid, dus regelmatig drinken is de boodschap. Als de persoon veel pijn ondervindt, mag hij/zij een eenvoudige pijnstiller nemen.
• Geef het advies om lichte, niet-schurende en losse kledij te dragen, omdat strakke kledij zal pijnlijk zijn.
• Als de zonnebrand zich voordoet bij kleine kinderen ga je best snel naar de dokter.
• Als de zonnebrand zeer uitgebreid is (bv. zowel op de rug, buik als benen), bij zware zonnebrand met blaarvorming,  misselijkheid of nog geen verbetering na twee weken, roep je best gespecialiseerde hulp in.

6. Spierkrampen

Spierkrampen ontstaan meestal door een plotse, bruuske beweging, een verkeerde houding of een langdurige inspanning.

• Als iemand een kramp heeft, probeer dan om de spier geleidelijk wat uit te rekken. De meeste spierkrampen komen voor in de kuitspier of dijbeenspier.
• Bij een kuitspierkramp kan je zelf proberen je tenen naar je lichaam toe te trekken om zo de spier op te spannen. Door dat te doen, kan je vaak een opkomende spierkramp verhinderen of snel laten wegtrekken.
• Bij een kramp van de dijbeenspier kan je iemand helpen door de persoon op de grond te laten liggen, en voor hem te knielen ter hoogte van de voeten. Je neemt het been met de kramp vast en houdt de voet vast. Dan duw je het been in de richting van het lichaam, zodat de knie plooit en de dijbeenspier kan rekken.
• Een lichte massage kan de spier ook helpen ontspannen en voor een betere doorbloeding zorgen.
• Als de spierkramp echte door warmte veroorzaakt wordt, mag je niet masseren omdat een massage nog meer hitte creëert. Als iemand erg vaak onverklaarbare spierkrampen heeft, verwijs je hem/haar best door naar de huisarts.
• Als je krampen krijgt van langdurig in dezelfde houding te zitten – in de auto bv. – helpt het om gewoon even uit te stappen, je benen wat te rekken en een korte wandeling te maken.

7. Blaren op de voet

Op vakantie kan je snel last hebben van een blaar omdat je vaak ander schoeisel draagt , langere wandelingen maakt.

• Als de blaar niet hindert of pijn doet, laat je die gewoon intact. Spoel het blaasje en de omliggende huid overvloedig met zuiver water en dek af met een gewone pleister.
• Wanneer ze wel last veroorzaakt of de kans bestaat dat ze spontaan gaat scheuren, mag je de blaar openprikken. Was allereerst je handen en doe wegwerphandschoenen aan. Spoel de blaar bij voorkeur met water of gebruik niet-prikkelend kleurloos ontsmettingsmiddel. Leg een naald ongeveer één minuut in ontsmettingsalcohol en droog die nadien af met een steriel kompres. Je kan ook afzonderlijk verpakte steriele naalden kopen die je niet meer hoeft te desinfecteren. Hou de naald evenwijdig aan de huid en prik een paar keer in de basis van de blaar. Duw dan met een steriel kompres het vocht uit het blaasje. Als het vocht eruit is, dek je de wonde af met een pleister of een tweedehuidverband.
• Als je blaar vanzelf opengegaan is, spoel je die ook af. Ontsmet een splinterpincet en een fijn schaartje op dezelfde manier als de naald. Knip dan de wondranden van het blaasje dicht bij de huid af en dek de wonde af met een pleister of tweedehuidverband.

EHBO-kit

Een goede verzorging en het juiste materiaal gaan hand in hand. Vergeet dus de volgende zaken niet mee te nemen op reis:

• verbandmateriaal : kleefpleisters, steriele kompressen, zwachtels, driehoeksverbanden, drukverbanden …
• Eerste hulpmateriaal: wegwerphandschoenen, roestvrije schaar met scherpe punten, pincet, koortsthermometer, verbandklemmen of veiligheidsspelden …
• Ontsmettingsmiddel : ontsmettingsalcohol (70%), ontsmettingsmiddel voor wonden
• geneesmiddelen, eigen medicatie op voorschrift, medicatie tegen pijn, koorts, maag- en darmklachten ..
• ander materiaal: zonnecrème (waterproof, minstens factor 30), lippenbalsem, goede zonnebril met UV-bescherming, hoofdbedekking …
• vergeet niet op te zoeken hoe je in het land van je bestemming de hulpdiensten kan bereiken

http://www.goedgevoel.be