Wintertenen en winterhanden

Pijnlijke handen, jeukende voeten, wondjes, kloofjes … mensen hebben er in de winter last van!

Winterhanden en – voeten … wat kan je ertegen doen, behalve overwinteren in een tropisch paradijs?

Het heet Perniones en is een aandoening van de huid door kou. Het gaat hierbij vooral om een abnormale reactie van de kleine haarvaatjes in de huid bij blootstelling aan koude. Vooral mensen die veel in de koude buitenlucht of koude ruimtes werken kunnen er meer last van hebben, zoals boeren en slagers.

Het manifesteert zich als pijnlijke, rode tot  blauwe, gloeiende, vaak jeukende, tintelende of branderige zwellingen van: vingers, handen, tenen, voeten, hielen, onderbenen, soms dijen, neuspunt en zelfs oorschelpen en dat vooral na blootstelling aan koude. Soms kunnen er wondjes ontstaan die op hun beurt een toegangspoort kunnen zijn voor een bacteriële infectie.

Blootstelling aan koude en vochtige weersomstandigheden vormen de grootste risicofactor om de aandoening te ontwikkelen. Factoren zoals bijvoorbeeld te knellende schoenen, te dunne kousen, vochtig klimaat en strakke handschoenen kunnen het ontstaan van perniones in de hand werken.

Een erfelijke aanleg kan ook een rol spelen, omdat het in families voorkomt. Ook mensen met overmatig zweten van de handen of voeten kunnen meer last hebben van perniones

Hoe ontstaat het?

Wanneer de huid in contact komt met een koude omgeving, laten de oppervlakkige kleine haarvaatjes normaal gezien minder bloed door naar de huid. Hierdoor daalt de temperatuur van de huid en blijft de lichaamstemperatuur stabiel. Daalt de temperatuur van de huid te hard, dan gaan de vaatjes weer openstaan, waardoor er meer bloed naar het huidoppervlak komt en de huid weer kan opwarmen. De huid wordt warm en rood en gaat gloeien.

Bij winterhanden, -voeten, -dijen of zelfs –oren vernauwen de grotere bloedvaten die dieper in de huid zitten, extra. Om het tekort aan bloed in de huid te compenseren, gaan de kleine vaatjes nu juist maximaal open staan.

Hierdoor krijg je pijnlijke, rode of blauwe zwellingen die gepaard gaan met een tintelend, jeukend of branderig gevoel. Na verloop van tijd kunnen die zwellingen kapot gaan en wondjes of kloofjes vormen. Vrouwen, kinderen en ouderen zijn het meest vatbaar. Wie lijdt aan onder- of overgewicht is er ook gevoeliger voor, en bepaalde medicijnen (bv. bètablokkers) veroorzaken samentrekking van de bloedvaten, waardoor ze kans op perniones vergroten.

Hoe wordt de diagnose gesteld

De diagnose perniones is meestal herkenbaar aan de kenmerkende symptomen. Een huidbiopsie is meestal niet nodig

Hoe behandelen?

Bij een acute aanval kunnen de klachten verminderen met rust houden, de huid opwarmen en eventueel behandelen met een anti-jeukmiddel.

Verder kan je volgende behandelmethoden toepassen om aanvallen te voorkomen en/of klachten te doen verminderen :

• Begin al preventief met wisselbaden om de bloedsomloop te stimuleren. Hou de handen of voeten 2 à 3 minuten in warm water, om ze vervolgens enkele seconden onder koud water te houden. Herhaal dit een aantal keren. Daarmee start je best al voor de winter.
• Ook een verwarmende massage van voeten en benen helpt. Gebruik essentiële oliën als sint-janskruid, rozemarijn of tijm, die een gunstig effect hebben op de bloedcirculatie. Een crème mat aloë Vera heeft vaak ook effect.
• Lichttherapie met UVB aan het begin van de winter zou ook de klachten kunnen voorkomen, maar de resultaten zijn zeer wisselend.
• Er bestaan lokale geneesmiddelen die de huid-doorbloeding plaatselijk verbeteren. Er zijn praktische geen bijwerkingen. De zalf of crème is, op recept, verkrijgbaar bij de apotheek of drogist. Deze middelen worden niet terugbetaald
• Een behandeling met vaatverwijdende middelen kan overwogen worden bij patiënten met ernstige verschijnselen. De meeste middelen hebben uiteraard ook hun bijwerkingen en zijn dus niet erg geliefd. Ze moeten dan ook vaak enkele maanden worden gebruikt.

Daarnaast kan men volgende technieken toepassen :

• Osteopathie: osteopathie zal blokkades en spanningen aanpakken.

Volgens sommige osteopaten is er een link tussen spanningen in de nek en koude handen. Er wordt gekeken of de doorbloeding wel optimaal verloopt en of de bezenuwing naar de bloedvaten niet belemmerd wordt. Spanning in de nek- en schoudergordel zorgt er vaak voor dat de doorbloeding naar de handen niet optimaal is, wat winterhanden tot gevolg kan hebben. Een verkeerde positie van een ruggenwervel kan leiden tot irritatie van het autonoom zenuwstelsel, met een vernauwing van de bloedvaten en dus koudere ledematen als resultaat. De osteopaat maakt blokkades vrij door het manipuleren van de ruggenwervels en op deze manier wordt de doorbloeding verbeterd.

• Ayurveda: hier doen regelmaat en warmte wonderen.

In de Ayurvedische leer (de Hindoëistische gezondheidsleer volgens verschillende types waarin goede voeding en een goed spijsverteringsproces centraal staan) worden winterhanden gezien als een typisch probleem van het Vata-type, dat als element lucht heeft. Wie veel Vata-eigenschappen in zich draagt, heeft nood aan regelmaat en warmte. Dat is dan ook de beste remedie voor wintervoeten of –handen.

• Regelmaat en routine betekent op tijd gaan slapen en opstaan. Door je bioritme te respecteren, breng je je energiepeil in balans.
• Eet vooral warme voeding, tot drie keer per dag. Ook als ontbijt, bijvoorbeeld soep.
• Gebruik veel kruiden die de bloedsomloop stimuleren, zoals gember, komijn of kardemon.
• Zoek natuurlijke warmtebronnen op. Nestel je bv naast een houtkachel in plaats van naast een elektrische verwarming.

Preventief aanpakken

Eén gouden raad is: niet te strak en niet te heet !

Omdat er niet echte medicijnen bestaan die perniones verlichten, komt het er vooral op aan de kwaal zoveel mogelijk te voorkomen.

• Draag sokken en handschoenen (of wanten) maar zorg ervoor dat ze niet te strak zitten. Een strakke outfit belemmert de bloeddoorstroming en dit verhoogt winterhanden /-voeten.
• Draag ook warme, goed isolerende kleding (sokken, handschoenen) en ruim zittende, goed isolerende schoenen.
• Zorg ervoor dat handschoenen en sokken droog blijven.
• Stop met roken want nicotine vernauwt de bloedvaten
• Zorg voor voldoende lichaamsbeweging om de bloedsomloop te stimuleren.
• Als je een warme omgeving opzoekt, vermijd sterke temperatuurwisselingen. Als je bv. thuis komt met koude handen of tenen, ga dan niet bij een extreem warme kachel zitten of stop je handen niet meteen onder heet water. Plotse extreme warmte verergert de kwaal.

Bronnen :

http://www.gezondheid.be

http://www.huidarts.com