Spruitjes, gezond en lekker.

Welkom tussen de groene knikkers.

Weinig groenten roepen zoveel weerstand op als spruitjes. Heel veel kinderen halen de neus op als spruitjes op tafel komen. Maar dat is volledig onterecht. Spruitjes zijn ontzettend gezond en ook de smaak is de voorbije jaren enorm geëvolueerd.

Het is één van de heerlijkste (en toch misprezen en miskende) wintergroenten. Officieel heten ze spruitkolen. Ze groeien in de bladoksels van een plant met een lange rechte stam. De kooltjes zelf bestaan uit een korte stengel, een zogenaamde pit en een groot aantal over elkaar geslagen groene blaadjes. Spruiten hebben een zeer uitgesproken smaak.

Ze zijn verkrijgbaar van oktober tot maart. Naast groene spruitjes bestaan er ook rode.

Geschiedenis

Wij, Belgen gaan er prat op dat de herkomst van spruiten in ons land ligt. De koolvariant werd op het einde van de 18e eeuw voor het eerst in België gekweekt. Daarom heten spruiten in het Frans Choux de Bruxelles en in het Engels Brussels sprouts. De teelt bleef tiental jaren beperkt tot Vlaanderen. Dit was vooral de omgeving van Brussel, Antwerpen, Leuven, Mechelen en Lier. Later verspreidde de teelt zich naar Nederland, Frankrijk, Duitsland en Engeland.

In Nederland is spruitkool een belangrijk groentegewas in vollegrond en wordt voornamelijk in Zuid-Holland geteeld. Daarnaast komt teelt voor in Flevoland, Zeeland en Noord-Brabant.

België is met 2.500 hectare het derde land in Europa als het aankomt op spruitjes telen. Slechts een klein deel daarvan is bestemd voor de versmarkt. De rest is voor de industriële markt, zoals diepvriessector.

Hoe worden spruiten geteeld?

De spruitkool wordt hoger dan andere kolen en vormt een stam met bladeren. In de oksels van deze bladeren groeien kleine, harde en gesloten kopjes, de spruiten.

Spruitkool wordt eerst gezaaid (onder plat glas of buiten op een zaaibed) en later uitgeplant. De zaaiperiode loopt van half maart tot begin april.
Eind mei, begin juni worden de jonge plantjes uitgeplant. De onderlinge plantafstand is 70x65 cm.

De pluk gebeurt heel vaak manueel. De spruitkolen blijven in de winter meestal op het veld; de sterke planten zijn immers vorstbestendig. Sommige telers hakken de stelen om en bewaren de spruiten aan de stam in koelkamers, zeker wanneer men een lange vorstperiode aankondigt.
Na het plukken worden de spruiten onmiddellijk schoongemaakt en gaan ze naar de veiling. Spruiten smaken iets zoeter wanneer de vorst erover heen is gegaan.

In de groente zitten vitamines die niet alleen goed zijn voor de hersenen maar ook stoffen die kanker tegengaan. Alleen kampen we met een imago-probleem. Onderzoek heeft aangetoond dat slechts 35% van de bevolking af en toe spruitjes koopt. Als men dat vergelijkt met tomaten ( 90%) dan is het verschil wel groot. Het blijkt ook dat de spruitjes vooral door een ouder publiek gekocht worden.

Nochtans is de smaak de voorbije jaren enorm geëvolueerd. De spruitjes van nu zijn veel minder bitter dan die van pakweg dertig jaar geleden.

In Groot-Brittannië zijn spruitjes alvast een delicatesse. Heel wat toeristen maken in de kerstperiode speciaal de oversteek om kalkoen en spruitjes te eten.

Spruitjes voorbereiden

Spruitjes worden meestal schoongemaakt verkocht. Let bij aankoop op gladde, mooie spruitjes. Vlekken op de bladeren zijn een teken dat ze te lang zijn bewaard. Snij eerst de uitgedroogde snijvlakken weg. Verwijder dan de donkere buitenste blaadjes deze zijn taai en vezelig, soms ook wat droog of lelijk. Pel de blaadjes af met duim en wijsvinger of snij ze bij de aanzet los.

Snij de spruitjes dan als ze, bv als garnering, in hun geheel moeten worden gekookt, kruiselings in. Anders worden ze niet zacht bij het koken.  Kook ze, om ervoor te zorgen dat ze mooi groen blijven, in een open pan.

Als je spruitjes wilt gebruiken als beleg voor en quiche of andere hartige taart, blancheer ze dan alleen, snij ze doormidden en leg ze met het snijvlak naar beneden op het deeg.

RECEPTEN

1. Gewoon spruitjes als groente

- 1 kg spruiten

- 50 gram boter

- Peper, zout en muskaatnoot

Bereiding:

- Maak de spruiten schoon, was ze

- Laat gedurende 15 minuten in kokend zoutwater (zonder deksel) gaar worden

- Giet de spruiten af, verfris ze met koud water

- Stoof ze in boter, en kruid met peper, zout en muskaatnoot

2. Spruitjessoep met gerookt spek (4 personen

• 2 uien
• 1 aardappel
• ½ kg spruiten
• Boter
• 2 liter gevogeltebouillon
• 100 gram gerookt spek
• 2 Parijse worsten (of ringworst)
• Peper en zout

Bereiding:

• maak de uien schoon en snipper ze fijn. Schil de aardappel en snij hem in stukken. Maak de spruitjes schoon, was ze en hou enkele blaadjes apart.
• Fruit de ui in wat boter en doe er de aardappel en de spruitjes bij. Schenk er de bouillon bij en doe het spek in de kookpot. Laat 1 uur zachtjes koken.
• Neem het spek uit de soep en snij het in reepjes. Snij de worsten in fijne plakjes. Mix de soep fijn met een staafmixer of in de keukenmachine en voeg er de worst en het spek aan toe. Kruid met peper en zout. Blancheer de overgebleven spruitjesblaadjes in wat gezouten water en doe ze bij de soep.

3. Spruitjesquiche (4 personen)

• 250 gram spruitjes
• 150 gram champignons
• 100 gram gerookte spekblokjes
• 4 eieren
• 100 gram gemalen kaas
• 1 kant-en-klaar bladerdeeg (of kruimeldeeg)
• 1 ui
• 1 teentje knoflook
• 4 dl room
• 1 eetlepel olijfolie
• Nootmuskaat, peper en zout

Bereiding :

• Snij de spruitjes in twee (de grotere in vier) en kook ze beetgaar in gezouten water. Laat ze uitlekken in een zeef.
• Stoof de gesnipperde ui met de spekblokjes en de champignonstukjes. Voeg er de spruitjes bij, pers er het teentje knoflook over uit en bak het geheel een drietal minuutjes.
• Bekleed een taartvorm met het deeg en doe re het groentemengsel in
• Mix de eieren met de room en de gemalen kaas in een aparte vorm. Kruid met peper, zout en nootmuskaat en roer goed. Giet het eiermengsel over de groenten en spekjes in de taartvorm
• Zet de taartvorm gedurende 45 minuten in een voorverwarmde oven van 180°C tot de bovenkant mooi goudgeel gekleurd is.