Uitstellen - ‘Mañana, mañana'
Ga je ook iets doen aan je uitstelgedrag?
“Mama, ik heb nu geen tijd, ik doe het morgen …”
“Mevrouw, ik was ziek en kon mijn huiswerk niet maken … mag ik het morgen indienen?”
“Ach oma, mag ik dat straks opruimen?”
Wat is er toch aan de hand dat men zelfs het kleinste karweitje op de lange baan schuift?
Geen nood – zo zijn er velen! We moeten dringend iets doen, maar hebben er eigenlijk geen zin in.
En we sussen onszelf : ‘Morgen komt er weer een dag en … haast en spoed zijn zelden goed, dus doen we voorlopig even niets.’
Uitstelgedrag werkt stress in de hand. Jij kijkt vast ook wel eens tegen een vervelend werkje aan dat als een zwaard van Damocles boven je hoofd hangt. En dan is het erg verleidelijk om de boel voor je uit te schuiven en eerst wat anders te gaan doen. En toch .. zonde .. de verleidingen van koffie, e-mail, Whatsapp en games als Wordfeud slokken immers al gauw gemiddeld zo’n twee uur werktijd per dag op! Zolang er een gezond evenwicht is tussen uitstellen en aanpakken, is dat ook geen probleem. Maar na verloop van tijd, als de taken en verantwoordelijkheden zich beginnen op te stapelen, kunnen de problemen komen!
Heb jij last van uitstelgedrag?
- hoeveel zijn er die ‘morgen’ gaan stoppen met roken?
- wie gaat ‘volgende week’ op dieet?
- wie was van plan om ‘vandaag’ te telefoneren naar die vriendin?
- wie stelde nooit een vervelende klus gedurende weken (soms maanden) uit?
- wanneer zou je ook weer die afspraak maken met de tandarts?
- wie heeft nooit een betaling uitgesteld tot op het allerlaatste moment (de deadline)
- wie beweerde : vanaf ‘morgen’ begin ik te sporten / lopen / joggen …?
Kunnen we werk maken van dat uitstelgedrag?
Als een vroegere uitsteltechniek een succes was, dan ben je niet bang om volgende keer weer uit te stellen. En .. ‘hoe minder je doet, hoe minder je zin hebt om iets te doen’.
Het bezorgt je een gevoel van druk en maakt je onzeker. Het risico op fouten maken of deadlines missen neemt ook toe, omdat je ‘dringend’ en ‘belangrijk’ niet goed meer van elkaar kan onderscheiden. Hierdoor kom je in een vicieuze cirkel terecht. Mensen die weinig uitstelgedrag kennen, zijn over het algemeen productiever, succesvoller en gelukkiger. Het loont dus de moeite om dit gedrag te herkennen en aan te pakken.
Volgens onderzoeken zou 20% tot 30% van de wereldbevolking zware uitstellers zijn – mensen die met alles te laat zijn en steeds uitstellen tot morgen.
Zijn er voordelen van de 'mañana-cultuur'
Is het nu zo erg om al eens iets voor je uit te schuiven? … of van uitstel afstel te laten komen? We moeten niet overdrijven maar de mañaña-cultuur kun je ook van de goede kant bekijken. Mañana … het is de levensvisie van veel Spanjaarden en Latijns-Amerikanen.
In de zuiderse landen draait de economie misschien iets minder efficiënt, en ze vergeten vaker een rekening te betalen, maar ze hebben minder schuldgevoelens en meer plezier, zo zou je het ook kunnen stellen. Ze zijn meesters in de kunst van het relaxen.
En dat scheelt dan weer aan gezondheidskosten … Dus als alle beslommeringen boven je hoofd groeien, laat het duiveltje dan maar eens fluisteren : “morgen is er nog een dag.” Want de vraag blijft : moeten wij ons ritme aanpassen aan dat van onze omgeving, of kunnen we de ‘ratrace’ (rattenren) af en toe laten voor wat hij is?
Antropologen bevestigen dat in andere culturen de perceptie van tijd heel anders is dan in het Westen. Onderzoeker dr. Edward Hall bijvoorbeeld ziet twee manieren om de tijd te organiseren. In het Westen zijn we ‘monochronisme’ gewend: je doet één ding per keer, en dat moet op tijd af, zodat je aan het volgende kunt beginnen. Vooral in Noord-Europa en Angelsaksische culturen is taakgericht werken de norm, met strakke schema’s. In schril contrast daarmee staat het ‘polychronisme’ : je doet verschillende zaken tegelijkertijd, en ziet wel wanneer ze afraken. Die manier van werken is typisch voor Mediterrane en Arabische culturen. Ze focust meer op mensen dan op taken en deadlines zijn veel minder belangrijk. Dat scheelt een pak aan inkomen misschien, maar zeker ook aan stress. Af en toe luisteren naar je innerlijke klokje kan dus zeker geen kwaad. Het komt er wel van om je taken rond te krijgen, alleen weet je niet altijd precies wanneer. En is dat zo erg? Een vraag om af en toe bij stil te staan, voordat het je allemaal teveel wordt.
Tijd voor actie .. we gaan eens kijken naar onszelf
Ga na welk type jij bent
Ben jij een ‘algemene uitsteller’, die dingen uitstelt op alle terreinen , of een ‘selectieve uitsteller’, die alleen bepaalde taken altijd naar morgen doorschuift?
Observeer je gedrag
Ga een dag lang je eigen uitstelgedrag na. Je zult merken dat het uitstellen voorafgegaan wordt door een zekere druk. Je voert een innerlijke strijd : je denkt dat je een besluit genomen, maar diep in je hart weet je eigenlijk al dat je je er niet aan zult houden. De spanning stijgt, je begint te onderhandelen met jezelf, je verzint excuses en uitvluchten. Daarna voel je je schuldig, maar niet schuldig genoeg om er iets aan te doen. Je besluit dat er morgen weer een dag is, en dat je er dan werk van zult maken.
Ben je bedreven in het zoeken naar uitvluchten?
Stop met die smoezen. Je zal snel beseffen dat ze geen steek houden. En als je de taak eenmaal hebt uitgevoerd, voel je je een pak beter. Onder stress werken geeft niet noodzakelijk betere resultaten. En als je vandaag geen zin hebt om een bepaalde taak uit te voeren, dan is de kans bijzonder klein dat dat morgen wel zo zal zijn.
Ontdek welke woorden je altijd weer tot uitstellen aanzetten
Als je bv. zegt : “ik ‘moet’ gaan fitnessen”, geef je een aangename, gezonde activiteit een onaangename bijklank en heb je meteen geen zin meer. Dwingende woorden kun je beter vervangen door : “het is belangrijk ..” of .. “het is aan te raden ..”
Aarzelend beginnen is al even verkeerd : “ik zal proberen .. “ of “ik doe mijn best om …”. Stop daarmee maar ‘DOE’ het gewoon!
Neem je verantwoordelijkheid en leg jezelf een deadline op
Als je zegt : ‘ ik doe het morgen wel’, schuif je de verantwoordelijkheid van je af. Maar als je je leven wilt beteren, is het belangrijk dat je die verantwoordelijkheid wél neemt. Zeg het als volgt : "voor 12 uur moet dat klaar zijn". Meld dat ook aan je huisgenoten of collega’s. Op die manier zet je jezelf wat onder druk en laat je je niet door andere zaken afleiden.
Gebruik de klassieke trucs
Ik denk aan een todolijstje maken. Schrijf bv. alles op wat je moet doen en doorstreep wat je hebt gedaan. Maak duidelijk op van wat je 'vandaag' moet doen en maak een onderscheid tussen hoofd- en bijzaken. Zo vermijdt je op het einde van de dag alleen nog maar vervelende klussen te moeten opknappen.
Ga na wààr je je tijd aan verspilt
Heel nuttig is een not-todolijst, met alle activiteiten die je eindeloos afleiden en je planning weer in de war sturen. Zoals bv. even snel op facebook kijken, een artikeltje lezen, een telefoontje naar een babbelzieke vriendin of de TV aanzetten voor je aan het werk gaat. Dat zijn van die typische afleidingsmanoeuvres die een routine worden.
Las eventueel bepaalde rituelen in
Stel dat je eenmaal per week de boekhouding moet bijwerken, maar het komt er niet van. Bedenk dan een ritueel om het wat aangenamer te maken : zet koffie, leg een stukje chocolade klaar of gun jezelf iets leuks als je een vervelende taak hebt afgewerkt. Je kunt ook een motiverende tekst op je muur hangen, of bemoedigende post-its plakken.
Maar vergeet ook de minder klassieke hulpmiddeltjes niet
Verander je todo-lijst in een prioriteitenlijst en schrijf bovenaan een belangrijke, onaangename taak die niet dringend is (bv. de zolder opruimen, de keuken schilderen of je dossiers klasseren). Als je voortaan zin hebt om een taak uit te stellen, mag dat best, op voorwaarde dat je de taak bovenaan de lijst volbrengt. Geloof me, dan denk je wel 2 keer na voor je iets uitstelt!
Taken plannen en verdelen
Er zijn taken zijn waar je echt als een berg tegenop ziet, verdeel ze dan in hapklare brokken. Zo kan je bv. dagelijks of wekelijks korte periodes van 10 tot 30 minuten plannen om minder leuke taken te volbrengen. Indien nodig, kan je de duur van die periodes geleidelijk aan verlengen. Op die manier leer je ook om je problemen onmiddellijk aan te pakken in plaats van ze voortdurend naar morgen te versluizen.
En denk eraan : een reis naar duizend plekken begint altijd met de eerste stap.
Wil je meer lezen over uitstelgedrag?
‘Uitstelgedrag. Waarom we lastige dingen voor ons uitschuiven en hoe we hiervan afkomen’ – door Piers Steel, uitg. Ten Have
‘Doe het vandaag’ – door Tanja van Essen en Henri C. Schouwenburg, uitg. Lannoo
Maak jouw eigen website met JouwWeb