Venkel: gezond, pittig en fris

Venkel: gezond, pittig en fris

De geschiedenis van de venkel

In de oude Indiase geschiedenis kende men al de weldaden van venkel. Later kauwden de Grieken gretig op venkelzaad bij maag-en darmklachten of om scherper te kunnen zien. Venkel werd in de Romeinse tijd gebruikt als kruid. In de Middeleeuwen gebruikten ze venkelzaad om tijdens de vastenperiode het hongergevoel te onderdrukken.

In de Middeleeuwen werd venkel eerst naar Zwitserland gebracht. Hierdoor zijn veel knolvenkelrassen van Zwitsere oorsprong. Het gekende, traditionele zaadvaste ras Fino en de verbeterde, meer schietbestendige vorm Zefa Fino zijn in Zwitserland ontwikkeld.

De teelt van venkel werd vroeger voornamelijk in de landen rond de Middellandse Zee aangetroffen. Vooral in Italië is de teelt van venkel belangrijk tijdens de herfst, winter en vroege voorjaar. In Nederland en België wordt venkel op grote schaal geteeld sinds 1979 en is het een zomer- en herfstteelt.

Familie

Venkel behoort tot de familie van de schermbloemigen, waartoe heel wat bekende groentesoorten behoren. Kervel, selder, wortelen, pastinaak, peterselie zijn de bekendste. Dille, het kruid dat eveneens tot deze familie behoort lijkt uiterlijk heel goed op venkel, maar heeft een holle stengel. Bij venkel is de stengel gevuld.

Een bol

Venkel ziet eruit als een knol, maar is in werkelijkheid een samengegroeide laag van verdikte bladscheden van de plant. Eigenlijk zouden we dus moeten spreken over bolvenkel.  De vorm van deze bladscheden, en dus ook de gevormde ‘bol’, kan variëren van kort en breed tot smal en langwerpig. Vooral het ras, maar ook de temperatuur, de daglengte en de grond bepalen voor een stuk de vorm. De ronde vorm is het meest gegeerd. Een platte bol is dikwijls het gevolg van groeiremmingen door bijvoorbeeld slechte grondstructuur of te natte en te koude grond. In de bladoksels van de bol en aan de overgang tussen bol en wortel zitten zijknoppen die zich, vooral bij oudere rassen en bij ongunstige groeiomstandigheden, tot zijscheuten ontwikkelen.

http://www.plantaardig.com/groenteninfo/knolvenkel.htm

 

 

Hoe gezond is venkel

• Door de eeuwen heen hebben artsen venkel om allerlei redenen voorgeschreven: om de melkproductie van jonge moeders te stimuleren, voor de spijsvertering, tegen slechte adem, nierstenen en jicht, lever-en longproblemen. Ook in de kruidengeneeskunde wordt venkel vooral gewaardeerd vanwege de heilzame werking op de spijsvertering
• Venkelzaad is een van de oudste specerijen, er wordt thee van gemaakt die zou helpen tegen een opgeblazen gevoel, winderigheid en andere spijsverteringsproblemen.
• Vroeger werd venkelzaad vaak voorgeschreven als middel tegen obesitas. Moderne kruidengenezers bevelen venkelthee aan als alternatief afslankmiddel. Zwangere vrouwen kunnen beter niet te veel venkelzaad gebruiken.

 

Goede eigenschappen van venkel:

• venkel bevat veel pro-vitamine A, vitamine B1 en C, foliumzuur, calcium, kalium en magnesium.
• het is een uitstekende bron van vezels
• het heeft een goede invloed op je spijsvertering en bij gevoelige darmen.
• Venkel werkt krampwerend, urineafdrijvend, antiseptisch en helpt tegen winderigheid (heel goed tegen kolieken en krampen bij kinderen).
• uit recent onderzoek is ook gebleken dat het eten van venkel een gunstig effect heeft op de sterkte van je botten.
• het is ideaal voor mensen die willen afslanken. Het vult prima en bevat slechts 12 kcal in 100 gram rauwe venkel)
• venkelthee is goed tijdens de borstvoeding, omdat het de melkproductie stimuleert en kolieken verlicht.

 

Eventueel mogelijke gevaren:

• de olie in venkelzaad kan de huid irriteren
• hoewel de smaak duidelijk anders is, kunnen de stengels voor selderij worden aangezien.Net als selder kan ook venkel veel nitraat bevatten
• Vermijd grote hoeveelheden tijdens de zwangerschap. Normale hoeveelheden in gerechten zijn veilig.

 

links venkelzaad  -  rechts venkelthee

 

Gebruik van venkel

• De smaak en geur van venkel is anijsachtig, een beetje zoet maar toch pittig en fris. Je gerechten krijgen er een Zuid-Europees tintje mee. De groente is snel gaar en licht verteerbaar.
• Venkel kan zowel rauw als warm gegeten worden. Rauw is de smaak het sterkst bv. fijn gesnipperd en gemengd in salades. Rauwe venkel geldt bovendien als een echte eetlustopwekker. En verder kan men de venkel koken, stomen, stoven, pureren of in soepen verwerken.
• Alle delen van de plant zijn eetbaar. De fijne blaadjes  worden als garnering en smaakgever gebruikt. Ook in combinatie met visgerechten wordt venkelgroen veel gebruikt.

• De gedroogde stengels van de 'wilde venkel' kunnen ook gebruikt worden op de barbecue om lekker te geuren tijdens het grillen en aan de gegrilde producten een venkelsmaak te geven.

• Venkel gaat heel goed samen met kip en vis, maar ook met vlees. Probeer eens iets anders en bak vis bv. op een bedje van venkelstelen.
• De zaden van de venkelplant kunnen aangewend worden in likeuren en vissoepen. De venkelzaden zijn ook een belangrijke smaakgever aan anijsdranken zoals pastis.

Venkel kopen en bewaren

• Zorg er bij aankoop voor dat de venkelknol wit of lichtgroen is. Koop geen venkel die bruin verkleurd of verschrompeld is. Oude venkelknollen zijn namelijk te vezelig van structuur. Men rekent ongeveer 250 tot 300 g gekookte venkel per persoon. Voor salades rekent men 100 g.
• Bewaar de venkel bij voorkeur op een koele plaats in een plastic zak, maar nooit te lang.
  Venkel blijft maximum 1 week houdbaar als je hem in de koelkast bewaart.

 

Wat kan je doen met venkel?

Eerst een paar kleine ideetjes:

Venkel in een citrussalade:

• snij 2 venkelknollen fijn
• voeg 3 eetlepels witte wijnazijn (of citroensap) toe met wat olijfolie.
• voeg 4 gepelde mandarijnen in partjes toe en bestrooi het geheel met wat geraspte Parmezaanse kaas.

 

Met kipfilet:

• snij 2 venkelknollen en 3 sjalotjes fijn.
• Bak deze in een koffielepel olijfolie.
• Voeg in stukjes gesneden kipfilet toe en laat nog 5 minuten sudderen totdat het mengsel zacht en gaar is.

 

Venkel bij gegrilde vis of kip.

• Snijd daarvoor de knol in plakjes
• voeg er een beetje olijfolie aan toe en leg ze tussen de kip of vis onder de grill.
• De venkel zal niet alleen een heerlijke smaak en geur aan de kip of vis geven maar is ook meteen een heerlijk bijgerecht.
• Breng fijngesneden venkelknollen aan de kook met knoflook en peper. Laat het gaar worden en maak er vervolgens een puree van. Erg lekker bij kip!

 

en meer recepten:

1. Gevulde trostomaatjes met venkeltapenade

Ingrediënten voor 4 personen:

• 20 middelgrote tomaatjes
• ½ venkel
• 100 gram olijven, ontpit
• 1 eetlepel kappertjes
• 1 knoflookteentje
• olijfolie

Bereiding:

• snij het hoedje van de tomaten en verwijder het binnenste met een klein lepeltje.
• leg ze omgekeerd, zodat ze kunnen uitlekken
• doe alles voor de tapenade in een blender met een goede scheut olijfolie en mix tot een dikke pasta.
• kruid met zwarte peper en zout
• vul de tomaatjes met de tapenade en zet het hoedje er weer op

Tip: dit is een heerlijke aperitiefhapje. Het maakt niet uit welke olijven je gebruikt: groene, zwarte, gemarineerde… Er is maar één regel: vind je ze lekker, dan zijn ze geschikt.

 

2. Zalm met citroen en venkel

Dit is eenvoudig gerecht,  lekker met tagliatelle en roergebakken spinazie met knoflook, en een beetje Parmezaanse kaas erover.

Ingrediënten:

• 2 stukken zalm
• 1 venkel
• 1 citroen
• peper en zout

Bereiding:

• snij de citroen in rondjes
• was de venkel en snij in kleine blokje
• leg op een stuk aluminiumfolie 2-3 rondjes citroen
• schik de zalm erop schikken, voeg peper en zout toe
• leg de venkel erop en sprenkel er een beetje olijfolie overheen.
• maak een zakje (papillot) met de aluminiumfolie (niet te stevig, zorg dat er wat ruimte is voor stoom).
• zet de pakketjes op het rooster in het midden van de voorverwarmde tot 180° oven en laat dit in 25 minuten gaar worden.
• serveer met rijst, gekookte aardappeltjes, een gemengde sla of pasta.

 

3. Venkelsoep

Ingrediënten:

• 1 aardappel
• 1/2 ajuin
• 1 klontje boter
• 1 l groentebouillon
• peper en zout
• 1 wit van prei
• 1 dl room
• 2 grote venkels (of 3 kleine)
• water

Bereidingswijze:

• Smelt boter in een kookpot.
• Snij de ajuin grof en stoof aan in de boter.
• Snij de aardappel in blokjes en stoof mee aan.
• Snij de venkel in fijne schijfjes – snij het groen van de venkel apart
• Stoof de venkel mee aan gedurende een 5 à 10-tal minuten.
• Kruid met peper en zout.
• Zet onder met water.
• Voeg de groentebouillon toe en laat een half uur koken.
• Mix de soep glad.
• Giet de room erbij en mix nog even.
• Versier met het groen van de venkel.

 

 

4. Venkel gesmoord in boter

Ingrediënten: voor 4 personen

• 4 kleine venkelknollen
• 60 gr boter
• geraspte Parmezaanse kaas
• 2 eetlepels fijngehakte kruiden (tijm, bieslook, peterselie)
• zout

Bereiding:

• Maak de venkel schoon en snij elke knol in de lengte in 4 partjes.
• Smelt de boter in een grote koekenpan op middelmatig vuur.
• Leg de venkelpartjes op een kant in de pan.
• Bestrooi ze met zout en doe een deksel op de pan.
• Smoor de venkelpartjes tot ze zacht zijn en aan alle kanten bruin (ca. 15 minuten).
• Bestrooi de venkel rijkelijk met geraspte parmezaan en de fijngehakte kruiden.
• Zet het vuur uit en laat het geheel nog 5 minuten met het deksel op de pan staan.

 

5. Gegrilde venkel met kersttomaatjes

Ingrediënten voor 2 personen:

• 2 venkelknollen
• 10 kersttomaatjes
• gedroogde tijm

Bereiding:

• snij de venkelknollen van boven naar beneden in rechte plakjes van een kleine centimeter.
• laat de harde kern er onderaan zeker aanzitten, die houdt de blaadjes bij elkaar.
• legde plakken in een grote ovenschotel. Giet op elke plak een scheut olijfolie en wrijf deze er helemaal mee in.
• kruid met peper en zout
• halveer de tomaatjes en leg ze tussen de venkel
• kruid met gedroogde tijm, peper en zout en giet op elk tomaatje een beetje olijfolie
• zet 30 minuten in de oven op180°C
• lekker met een stukje lamsvlees, gegrilde zalm of geitenkaas

 

6. Bouillabaisse van venkel en kabeljauw

Ingrediënten voor 2 personen:

• 300 gram kabeljauw
• 1 venkel
• 1 stengel prei
• 10 kersttomaatjes
• 1 bundel dille

Bereiding:

• snij de venkel en de prei in grote stukken
• stoof de stukken venkel zo’n 3 minuten in olijfolie, mar laat ze niet kleuren
• giet er water bij tot alles een goede centimeter onder staat
• voeg de tomaatjes in zijn geheel toe
• kruid met flink wat zwarte peper en een beetje zout
• laat ongeveer 10 minuten koken of tot de groenten bijna gaar zijn
• snij de vis in kleinere porties en leg die helemaal  in het vocht, zodat ze mee koken
• roer niet meer, zodat de vis niet breekt
• serveer in een diep bord

nog meer recepten:

http://koken.vtm.be/zoeken/recepten/venkel

http://www.okokorecepten.nl/recept/groenten/venkel/

http://koken.vtm.be/ingredienten/venkel

 

Een stukje folklore:

Volgens de overlevering verbeteren slangen hun gezichtsvermogen door venkel te eten. In een 12de-eeuws kruidenboek uit Wales wordt venkel aanbevolen voor alle oogziekten, voor hardnekkige koortsen en om gif uit het lichaam te verdrijven. Volgens Culpeper (1652) was venkel, gekookt in wijn, goed tegen slangenbeten en giftige planten en paddestoelen.

De oud-Griekse naam voor venkel was 'marathon',wat 'afslanken' betekende. De beroemde slag bij Marathon tussen de Grieken en de Perzen in 490 v. Chr. vond plaats op een venkelveld.