Maakt de bij je bang of blij?

De bijenpopulatie in ons land is niet meer wat ze vroeger was. Zowel de honingbijen als wilde bijen gaan de laatste jaren sterk achteruit. Dat is slecht nieuws, want ze helpen de natuur een handje. Ze vervullen immers een sleutelrol. Veel land-en tuinbouwgewassen rekenen op bijen om zich voort te planten via bestuiving.

Voor sommige mensen lijkt het alsof die beestjes alleen maar onrust veroorzaken. Maar ze zijn heel nuttig en van levensbelang, want zonder hen zouden er amper nog bloemen, fruit en groenten zijn.

In Vlaanderen zijn er nog bijna 350 wilde bijensoorten die planten bestuiven, daarbij horen ook honingbijen, solitaire bijen en hommels. Meer uitleg over die soorten lees je hier:

https://www.imkersnederland.nl/over-bijen/de-honingbij

https://www.natuurpunt.be/pagina/wilde-bijen

https://www.anticimex.com/nl-be/ongedierte/vliegende-insecten/hommels/

HONINGBIJ

WILDE BIJ

HOMMEL

BIJEN ZIJN ECHT BELANGRIJK.

Zonder bijen en hommels zou er veel minder te eten vallen. Weet je dat 75% van ons fruit en groenten door insecten wordt bestoven? Ze gaan op zoek naar bloemen voor de nectar. Ze zorgen ervoor dat we kunnen genieten van heerlijke kersen, appelen, braambessen, frambozen, courgettes, paprika’s, avocado’s … noem maar op. Maar ook zonnebloemolie en mosterd zouden we moeten missen.

Hommels en bijen worden zelfs speciaal gekweekt om in professionele serres de planten van tomaten, komkommers, pompoenen, meloenen en aardbeien te bevruchten.

BIJEN ZIJN BEZIGE BEESTJES

Ze bestuiven onze bloemen 'per ongeluk'. Tijdens hun smultochten brengen ze onbewust stuifmeel van de mannelijke meeldraden over naar de vrouwelijke stempel op de stamper van een andere bloem en 'hop' : de bloem is bevrucht en kan een vruchtje vormen.

Er zijn nog andere bestuivers, zoals vlinders, kevers, vliegen en ook de wind. Maar bijen en hommels zijn het allerbelangrijkste.

HOE HET KOMT DAT ER STEEDS MINDER BIJEN ZIJN.

In 2013 haalde meer dan 36% van de bijenvolken in onze streken de lente niet. Vergeleken met Europa scoren wij ontzettend slecht.

De oorzaak: een dodelijke cocktail van de oprukkende varroamijt (een parasiet), het gebruik van pesticiden én een gebrek aan voeding. Er is ook meer beton, dus minder groen en vooral steeds minder wilde bloemen. Hierdoor gaan bijen honger lijden. Op de velden staan de gewassen er steeds properder bij: geen wild plantje blijft nog staan.

HOE KUNNEN WIJ DE BIJEN HELPEN?

Heet ze van harte welkom in je tuin. Help ze een handje, plant en zaai nuttige bloemen en zorg voor wat extra woonplekjes. Honingbijen vliegen tot 3 km ver, maar bij slecht weer blijven ze binnen een straal van 500 meter. Als ze daar niet genoeg nectar vinden, verhongeren ze. In de zomer is er normaal gesproken veel voedsel, maar de herfst, wanneer de meeste bloemen uitgebloeid zijn, is een lastige periode voor bijen. Zorg dat er dan ook genoeg te eten valt in je tuin. Plant bv. asters, hemelsleutel, guldenroede, tuinchrysanten en zonnekruid (Helenium).

Ook op je balkon kan je heel wat acties ondernemen voor wilde bijen.

vergeet-me-nietjes

Plant bloembollen in het najaar: vingerhelmbloem, gewone vogelmelk en krokus zijn vroege bloeiers en zijn populair bij bijen en vlinders. Ze bloeien van eind februari tot begin april. Ook madeliefjes, paardenbloemen en boterbloemen kunnen tussen de bollen tot bloei komen.

Kies planten met een hoog stuifmeelgehalte. Bijen en hommels hebben nectar én stuifmeel (of pollen) nodig om te overleven. Stuifmeel is het belangrijkste: daar halen ze hun eiwitten, mineralen en vitamines uit. Met nectar vullen ze hun energiepeil aan, en honingbijen maken van de nectar honing.

Planten met een hoog stuifmeelgehalte zijn bv. Heliotroop (Heliotropium) – Kosmosbloem -  Moerasbloem (Limnanthes) - Muurbloem (Erysimum) – Papavers - Bijenbrood (Phacelia)  - Zonnebloem (Helianthus)

De 10 mooiste zomerbloemen voor bijen zijn de dropplant (Agastache) -  kogeldistel (Echinops) - kruisdistel (Eryngium) - dahlia’s met enkelvoudige bloemen - Zeeuws knoopje (Astrantia) - klokjesbloem (Campanula) - leverkruid (Eupatorium) - kattenkruid (Nepeta) - zonnehoed (Rudbeckia nitida) - duifkruid (Scabiosa).

Nog een goede tip : Start een eigen moestuin.

Bijten zijn niet enkel gek van nectar van de bloemen. Ze smullen ook mee van groenten en kruiden in je tuin. Een moestuin zorgt dus niet enkel voor eten op jouw bord, maar vult ook de maagjes van de bijen.

LAAT HET GRAS MAAR GROEIEN

Heb je een grotere tuin, leg dan een graslandje aan met – afhankelijk van de bodem – inheemse weidemargriet, knoopkruid, vingerhoedskruid, beemdkroon, kattenstaart, paarse dovenetel en valeriaan.

Hoe meer inheemse bloemen, hoe gevarieerder het menu voor de bij. Paardenbloemen bevatten ontzettend veel nectar en stuifmeel, net als veel klaversoorten.

Paardenbloem

Voorzie bomen en struiken in je tuin

Vlinderstruiken en sporkehout (of vuilboom) barsten van de nectar. Net als acacia, zwarte els, hazelaar, tamme en wilde kastanje, wilg, linde en esdoorn. Kers, pruim, appel, peer en kastanje zijn echte snoepbomen.

Ook alle struiken die bessen vormen zijn bijentoppers, zoals aalbes, framboos, cassis, kruisbes, blauwe bes, bramen, hulst, sneeuwbes…

Geef bijen ook een plaatsje in je moestuin en kijk toe hoe zij jouw plantjes bestuiven. Laat minstens één ui of prei doorschieten en tot bloei komen. Zorg daarnaast voor wat bosaardbeitjes als bodembedekker onder de aalbessenstruiken of voor een hoekje waarin komkommerkruid en gewoon barbarakruid hun gang kunnen gaan.

'doorgeschoten ui'

Ook een haag van liguster is een smulparadijs voor bijen, net zoals wilde rozen. De beste roos voor bijen is de rimpelroos (Rosa rugosa), maar ook alle andere wilde (of botanische) rozen barsten van het stuifmeel. Ook een klimplant tegen de muur, zoals klimhortensia, klimrozen, kamperfoelie of klimop zijn geliefd.

HEB JE EEN KRUIDENTUIN OF-HOEKJE

Laat een deel van je kruiden in bloei komen: ze zijn niet alleen top voor bijen, maar ook erg mooi. Bijen zijn verzot op de bloemen van bieslook, rozemarijn, tijm, salie en pimpernel. Oregano is het kruid met de meeste nectar en stuifmeel. Plant er daar volop van, de bloemen zijn bovendien prachtig. Hoe meer inheemse bloemen, hoe gevarieerder het menu voor de bij.

In kruidentuintjes gonst het van het leven. Bloeiende lavendel, salie of marjolein zijn echte bijenlokkers. Probeer ook eens een kruidenspiraal te maken. Plant jouw kruiden in een zonnige hoek van de tuin en geniet van al het leven dat je rond de oren zoemt.

Weet je .. het lijkt alsof de bloemen flirten.

Ze doen zo hard hun best om de gunsten van bijen en hommels voor zich te winnen. Ze flirten niet alleen voor jou met felle kleuren, soms extra grote opvallende bloemen en bedwelmde geuren, maar ook voor de bijen.

Bijen hebben geen hoogtevrees. Ze vliegen gemakkelijk tientallen meters hoog. Heb je geen tuin, zet je balkon vol bloemen en bloeiende kruiden. Vervang begonia’s en petunia’s door een mix van grasklokje, wilde reseda en ezelsoren.  Opgelet, potgrond geeft een te rijke voedsellaag voor deze plantensoorten. Plant je balkonplanten dus liever in een mix van compost en leemzand.

Of zet bv. een schaal met bloeiende vetplantjes op je terrastafel, daar maak je bijen ook mee blij. Elk klein gebaar is goed om de bij vooruit te helpen. En jij krijgt er een heerlijk stukje natuur tussen het beton bij.

Geef de bijen ook een woonplaats

Eten alleen is niet genoeg; solitaire bijen hebben ook een plek nodig om te wonen en om eitjes te leggen. Laat zoveel mogelijk (holle) plantenstengels, dood hout en snoeiafval in je tuin liggen. Wil je bijen en hommels helpen, ruim dan vooral niet fanatiek op.

Misschien kan je een bijenhotel ophangen.

Driehonderd van de 350 bijensoorten in ons land zijn solitair. Ze wonen in holletjes en die vinden ze steeds minder, maar daar kunnen we iets aan doen. Maak zelf een bijenhotel of koop er eentje in de winkel. Zo’n bijenhotel vergt géén onderhoud, je kan het jaar na jaar gebruiken.

Een bijenhotel moet je zelf niet proper maken of onderhouden. Bijen metselen de gangen dicht. Daarachter brengen de larven de winter door. De kersverse bijtjes maken de buisjes van binnenuit open wanneer  ze er klaar voor zijn. Het enige wat je moet doen, is het bijenhotel in het voorjaar (vanaf februari) op een droge plek in de zon hangen.

ZELF EEN BIJENHUISJE MAKEN:

Vul lege conservenblikken met stengels van bamboe, kaardenbol, fazantenbes, engelwortel, berenklauw of vlier. Hang de blikjes horizontaal op.

Stapel droge stengels in een houten (wijn)kistje, prop er wat stro of droog mos tussen en sluit af met kippengaas, zodat alles goed vastzit.

Boor gaten van 8 à 10 centimeter lang en 4 à 10 millimeter doorsnee in een oude boomstronk of houtblok.

Hang de huisjes op tegen een zuid(oost)muur, in de zon, onder een afdak, op minstens 1 meter van de grond. Dat kan gerust bij je huis: solitaire bijen zijn bijzonder vriendelijk en steken niet. Op een warme dag van februari geniet je al van hun actief heen-en-weer gevlieg.O