Het verhaal van Peer Gynt.

Nadat ik in vorig artikel over Grieg vertelde, komt zijn meest beroemde werk aan de beurt, nl. PEER GYNT.

Na zijn ontmoeting met de grote Noorse toneelschrijver en dichter Henrik Ibsen stemde Grieg erin toe om toneelmuziek te schrijven voor het drama Peer Gynt.

links Edvard Grieg en rechts Henrik Ibsen

In een brief had Ibsen aan de componist gevraagd of Grieg wou symfonische voor- en tussenspelen, melodrama’s en liederen te schrijven voor zijn geliefkoosd werk.
Er werd ijverig gecorrespondeerd en Ibsen hield niet op met raadgevingen en aanduidingen te geven.
Op minder dan één jaar tijd was de muziek van Peer Gynt, die later de grootste populariteit zou kennen, geschreven en georkestreerd.

Reeds op 24 februari 1876 had de creatie plaats in Kristiana. De bijval was zo groot dat het werk gedurende het eerste jaar niet minder dan 36 maal opgevoerd werd.
In 1913 werd het opgevoerd in zijn geboortestad ‘Bergen’.

Na Peer Gynt had Grieg zich teruggetrokken in de rustige en indrukwekkende natuur van zijn Lofthus. Daar componeerde hij tal van andere mooie werken.

Maar ik wil het hier vooral over ‘Peer Gynt’ hebben.

Wie was hij?

Peer Gynt

Uit wikipedia:   http://nl.wikipedia.org/wiki/Peer_Gynt
Peer Gynt is een toneelstuk geschreven door Henrik Ibsen, uit 1867. Samen met de toneelmuziek van Edvard Grieg geschreven voor de première in 1876 (tijdens concerten uitgevoerd als de Peer Gynt Suite), is het toneelstuk erg beroemd geworden.
In opdracht van de Noorse regering had Ibsen een rondreis gemaakt door de Ronde Bergen om daar verhalen van het volk op te tekenen. In het dorp Vinstra schreef Ibsen de avonturen van de historische Peer Gynt uit de mond van de bergbewoners. Daar is ook het graf van Peer Gynt.
Later, in Rome, schreef Ibsen aan de hand van zijn aantekeningen het toneelstuk. Het notitieboekje met de aantekeningen is te bezichtigen in een museum in Noorwegen.

Peer Gynt is een eenvoudige boerenzoon, die alle denkbare avonturen beleeft vóór hij als oude man, terugkeert in zijn geboortestreek en sterft.
Het verhaal speelt zich af in verschillende plaatsen:
- in de bergen van Noorwegen
- tussen dorpelingen en trollen
- in Marokko tussen de Bedoeïenen
- in een gekkenhuis in Caïro
- aan boord van een schip
 

Het verhaal van Peer Gynt  is er eentje van volkse verhalen en leugens. We leren Peer kennen als een opschepperige, onbezorgde leugenaar, maar ook als een ontwapenende, sympathieke kwajongen. Hij is tevens een gewetenloze egoïst, die zich regelmatig verliest in zijn fantasiewereld. Hij maakt geen omweg en pakt problemen aan.

We zien in het toneelstuk Peer in de verschillende levensfasen:

Eerste levensfase
Peer Gynt, de fantasierijke Noorse jongen, woont samen met zijn moeder in armoede, in een bekrompen Noors dorp, op een vervallen boerderij. Hier is hij de opschepper en tegelijk leugenaar. Hij maakt zijn moeder wijs dat hij op een rendier reed over de Glendanger.
“Wat een beest was dat”, zegt hij, “zo wild en woest. Ik hield me vast aan zijn gewei, terwijl hij over gletsjerspleten sprong en langs ijsravijnen galoppeerde …en door de lucht vloog, hoger dan de wolken, tot ver voorbij de zon …”
Maar moeder Aase verwijt hem dat hij liegt en Peer geeft zijn leugens toe.

Erg teleurgesteld in de leugens van haar zoon en haar armoedige bestaan wenst Aase zichzelf dood, net als haar man. Peer schrikt daarvan en hij belooft zijn moeder dat hij keizer zal worden. Maar Aase lacht schamper en oppert dat Peer beter met zijn rijke buurmeisje Ingrid had kunnen trouwen. Doch Ingrid trouwt de volgende dag met Mads Moen.

Peer gaat naar de bruiloft. Mads Moen fluistert Peer toe dat Ingrid zich heeft opgesloten in de slaapkamer en wil dat Peer de deur opent met zijn sterke schouders.
Maar Peer doet het niet, hij heeft op de bruiloft een heel mooi jong meisje gezien en vraagt haar ten dans. Het is Solveig, de dochter van een predikant. Ze weigert want haar moeder ziet er op toe dat hij niet aan haar komt.

Dan stampt Peer maar de deur van de slaapkamer van Ingrid in en vlucht met haar, de bergen in. Hij trekt zich niets aan van het geroep van Mads: “Peer, kom terug, ze is mijn bruid. Ingrid, ik hou van je!”
Peer en Ingrid brengen een passionele nacht door in de bergen. Peer wordt voor deze schanddaad verbannen uit het dorp

Terwijl hij in de bergen dwaalt, gaan zijn moeder, het meisje Solveig en haar vader naar hem op zoek
Peer is in slaap gevallen en half slapend murmelt hij “Solveig, schoonheid, dans met me, slaap met me, trouw met me ..”
Maar het is niet Solveig die antwoordt : “Had je het tegen mij, schat?”
Groentje, de dochter van de trollenkoning kruipt dicht tegen hem aan. Hij laat het toe en bedrijft de liefde. Hij verwekt een kind bij haar maar Groentje is zo lelijk als de nacht en Peer heeft geen zin meer om bij haar te blijven tot … hij hoort dat haar vader koning is. Hij is verblind door macht en rijkdom en gaat mee naar het paleis.
Maar de koning wil hem tot trol omtoveren en Peer vlucht net op tijd weg.

Peer bouwt een hut in de bergen. In zijn egoïsme was hij Solveig vergeten maar zij denkt wel voortdurend aan hem. Ze zoekt en vindt hem in de bergen, ze vraagt of ze bij hem mag wonen. Hij vertelt haar van de trollenkoning en zijn dochter.
Opeens komt Groentje, de trollenprinses, zijn kind tonen. Wat schaamt hij zich – zo’n raar schepsel : half-mens-half-trol.

Hij wil wegvluchten maar Solveig vraagt hem om naar huis te gaan. Zijn moeder is ziek en stervende. Hij gaat terug en Aase is zo blij hem terug te zien maar tegelijk zo bang want Mads en zijn vader zijn woedend en o wee als ze hem te pakken zullen krijgen!

Aase, zijn moeder sterft en Peer moet zichzelf zien te redden. Hij hoort een vreemde stem die hem aanraadt Noorwegen te verlaten. Peer vlucht verder naar Afrika.

Tweede levensfase

Wat een prachtig land : ‘Marokko’.
Peer is al zestig jaar en de handel in slaven heeft hem veel geld opgeleverd. Maar nu de slavernij afgeschaft is, moet Peer iets anders bedenken om te verkopen.
Een pater zegt hem: “Alles is ijdelheid, Peer. IJdelheid en het najagen van de wind.”
“Aha,” zegt Peer, “daar ben ik goed in”
Pater : “Breng deze bijbels dan maar naar China. En mij erbij.”
Peer stapt moeiteloos over op : bijbels, heiligenbeelden e.a.
In Marokko, op het strand, omgeeft hij zich met internationale handelaren.
Solveig is hij helemaal vergeten.

Hij belandt in Egypte, wordt steeds rijker en heeft tot doel om keizer te worden.
De vreemde stem vraagt hem ‘wie ben jij eigenlijk?’
Peer antwoordt: “Ik? Een Marokkaanse Noor, een Noorse Marokkaan, een rare Chinees …wat je ook wil. Of misschien ben ik Napoleon?”
De stem zegt enkel: “mmmmm”
Peer: “Ik ben Peer Gynt, die op een rendier over de Glendanger reed … die bijna trol geworden was … die zijn oude moeder de hemel in hielp en op vlucht sloeg voor zichzelf. Peer Gynt die hoopt dat er ergens iemand op hem wacht, iemand aan wie hij al jaren niet heeft durven denken? Zou je me dan geloven?”

Uiteindelijk komt Peer in Egypte in het gekkenhuis terecht. Zijn handelsmakkers is hij kwijt, hij heeft een oorlog verloren en in het gekkenhuis komt hij langzaam tot het inzicht dat hij terug wil.
Maar op zijn terugweg komt hij in een zware storm terecht en het schip zinkt. Een matroos die overboord gesprongen is klampt zich vast aan een balk. Peer neemt de balk en weet zichzelf te redden, ten koste van een ander.

Derde levensfase
Hij komt terug thuis en een oude man vraagt hem : “kom je voor de begrafenis van Ingrid?”
Peer vraagt: “Ingrid, de bruid van Mads, die door Peer Gynt werd meegenomen de bergen in?”
De oude man antwoordt: “Geen oude koeien uit de sloot halen vriend. Peer Gynt is met de noorderzon vertrokken en dat is maar goed ook. Weet je hoe we hem hier noemen? Peer niemandsverdriet – omdat geen mens om hem treurde toen hij vertrok”
Peer dacht na : Geen mens? Laat mij maar het bos ingaan, Hier zit echt niemand op mij te wachten!

Peer stond oog in oog met de dood, hij was opeens ‘niemand meer’. Hij gaat terug naar de hut. Hij vindt een ui en besluit dat hij zelf een ui is. Om de kern van zichzelf te vinden pelt hij steeds een laagje van de ui … meer een ui bezit alleen maar laagjes en geen kern!
Opeens hoort jij iemand neuriën … een lied dat hij kent, een stem die hij herkent.
Er is iemand die hem niet vergeten is, nl. Solveig. Ze heeft gewacht en is steeds van hem blijven houden.

Solveig: “Peer, je bent geen moment uit mijn gedachten geweest.”
Peer: “ Maar ik ken mezelf niet eens!”
Solveig: “Geen wonder. Je bent al je leven lang voor jezelf op de loop. Je zult wel moe zijn.”
Peer: “Doodmoe ben ik. Of nee, levensmoe”

Zij is de enige die de ware Peer Gynt kent en dank zij haar vindt hij zichzelf terug.
Ze neemt Peer in haar armen en kan hij eindelijk inslapen.
Haar liefde verlost hem van zijn zonden en hij sterft in haar armen.

Wil je het volledige verhaal van Peer Gynt op boek + CD

Geniet van meer mooie muziek van Grieg

Volgend deel : James Bond was here