Schaal- en schelpdieren uit de Noordzee

Na de platvissen en de rondvissen kijken we welke schaaldieren leven in de Noordzee.

Sluit je ogen en adem diep in …

Ruik je die veelbelovende jodiumgeur van zeevruchten? Mosselen, wulken, garnalen, kreeftjes?

... ze doen je dromen van de kust.

1. Krab

Krab is een vervaarlijk uitziend, maar erg smakelijk schaaldier. Er bestaat een oneindige verscheidenheid van krabbensoorten, maar hier hebben we het uitsluitend over onze Noordzeekrab, die ongeveer 6 kilo weegt. Deze grote exemplaren wonen alleen in diep water. Onze vissers voeren meestal exemplaren van 20 à 25 cm aan. Met krabben is het altijd gokken. Niet alleen het witte vlees van de scharen en poten is erg lekker, maar evenzeer de oranjerode, vaste substantie – de 'kaas' – binnenin het krabbenpantser. Maar niemand kan met zekerheid zeggen of een krab 'kaas' zal bevatten. Dat stel je vast als je ze na het koken openbreekt.

Wél staat vast, dat mannetjes nooit 'kaas' hebben. En het vlees van vrouwtjes zou overvloediger en smakelijker zijn. Maar hoe herken je nu een mannetjeskrab van een vrouwtjeskrab?

Wel aan het achtereinde, op de buikzijde, heeft de krab een driehoekig schildje dat kan opgelicht worden. Bij mannetjes is dat schildje heel smal, bij vrouwtjes veel breder.

Versheid

Kort en goed: verse krabben leven nog

2. Zeekreeftjes

De Noordzee herbergt een groot aantal kreeften. Eén van de vaakst gevangen soorten is de zogenaamde Noorse kreeft, een dier dat hoogstens 20 cm lang wordt. In het Frans heet hij 'langouste' (langoest).

De kleinere Noordzeekreeft is een echte lekkernij, maar rauw kun je hem niet vaak kopen (soms in vismijnen of in bepaalde viswinkels). De kustbewoners zullen daarbij steeds uitkijken naar de zogenaamde 'gatjes', dit zijn kreeftjes waarvan de kop verwijderd is (daar zit praktisch toch geen vlees in). Deze 'gatjes' zijn oranje gekleurd aan de bovenzijde, lichter van kleur aan de onderkant. Het zijn dus de lichaampjes van Noorse kreeftjes.

Versheid

Wanneer de Noorse kreeftjes vers zijn is moeilijk vast te stellen, maar ze gaan meestal zo vlot van de hand (en zeker de gatjes) dat ze gewoon geen tijd hebben om te bederven. Je reukorgaan kan van groot nu zijn; Niet meer verse kreeftjes verspreiden een heel onaangename geur en bovendien gaat het vlees (zichtbaar waar de kop is afgetrokken) enigszins lijmig worden.

3. Wulk

Een wulk is eigenlijk een soort zeeslak, een erg vraatzuchtig wezen, levend van krabben en weekdieren, dus een carnivoor. Ze werden al gegeten ten tijde van de Romeinen en ontbraken nooit op de grote middeleeuwse feesttafels.

Het woord 'wulk' is aan onze Belgische kust vervormd tot 'wulloek'

Versheid

Het is moeilijk om zomaar vast te stellen of wulken al dan niet vers zijn. Als ze niet meer vers zijn, dan verspreiden ze algauw een kwalijk luchtje.

4. Garnaal

Natuurlijk kennen we het heel smakelijke, kleine roze schaaldiertje dat massaal gevangen wordt in de Noordzee. Maar als hij nog leeft is hij haast doorzichtig grauw. Pas bij het koken krijgt de garnaal zijn aantrekkelijke kleur.

Garnaal heeft een levensuur van 3 jaar. In die tijd kan één enkel wijfje wel 20.000 nakomelingen hebben. Heb je al gezien dat de voorste poten van een garnaal voorzien zijn van kleine scharen? Daarmee pakt en verknipt hij zijn voedsel, dat bestaat uit andere kleine kreeftjes, wormen en weekdieren, waarmee hij zich ’s nachts voedt. Overdag verbergt zij zich in het zand of het slijk.

Versheid

Bijna altijd koop je de garnaal gekookt. Het grote kenmerk van een verse, gekookte garnaal is dat jij echt moet blinken. Als je er een greepje van uit je hand laat glijden, dan moeten die diertjes ritselen. Laat kleffe, kleverige garnalen misprijzend liggen.

5. Mosselen

Onze welbekende mossel is een tweekleppig weekdier (heeft 2 gelijke schelpen), 7 à 9 cm lang, dat je aantreft in alle, vooral koudere zeeën, dus ook langs onze kust. De schelp is driehoekig en bruin tot blauwzwart van kleur en vaak met donkere strepen.

Mosselen hechten zich vast aan rotsen, golfbrekers en ook aan elkaar, door middel van hun zogenaamde baard, en hoornachtig en taai spinsel.

Hun voedsel bestaat in hoofdzaak uit heel kleine organismen (micro-organismen) die leven in het water.

Versheid

Als de mossel sterft of al dood is, dan gaat ze open. De krachtige kringspier is dan niet langer in staat om de schelpen bij elkaar te houden. Dus nooit mosselen kopen als je ziet dat talrijke ervan openstaan. als er slechte enkele exemplaren een open schelp hebben, kan het  nauwelijks kwaad.

Overigens mag en moet een verse mossel naar de zee ruiken, niet verse exemplaren verspreiden een walgelijke stank.

6. Grote kreeft

Er bestaan zo’n 35.000 soorten kreeften…

Het is kenmerkend voor ze dat ze twee paar antennes dragen, en dat ze zogenaamde splijtpoten hebben. Aan de basis van een kreeftenpoot ontspringen inderdaad twee takken en men zou als het ware kunnen zeggen, dat kreeften 'dubbelpoten' bezitten.

Maar hier hebben we het uitsluitend over de grote zeekreeft, die ook bij ons voorkomt, blauw-zwart van kleur is, tot 45 cm lang kan worden en voorzien is van grote scharen, waarvan de rechterschaar meestal duidelijk groter is dan de linkse. Zijn vlees is een echte delicatesse, maar … het is dan ook zeer duur.

Versheid

Er is maar één soort verse kreeft en dat is de levende!

In volgend deel meer over de scheermessen uit Harlingen