Hé, neen is oké

De sleutel om geliefd te zijn is niet altijd makkelijk te vinden, maar de beste manier om te falen is iedereen willen 'pleasen'.

Je hóórt jezelf volmondig ‘ja’ zeggen, terwijl je eigenlijk geen zin of tijd hebt om op dat dringende verzoek in te gaan. Herkenbaar?

Assertiviteit is durven opkomen voor wat je denkt, voelt en verlangt, met respect voor jezelf én voor de andere.

Het is voor veel mensen toch zo moeilijk om anderen iets te weigeren. Ze voelen aan wat anderen nodig hebben, ze passen zich aan en zijn zorgend. En dan komt het zover dat die ‘pleasers’ (of behagers) na een tijd niet meer de vrije keuze hebben om ‘neen’ te zeggen. Zodra anderen doorhebben dat je graag ‘ja’ zegt, wordt daar vaak misbruik van gemaakt.

Oh ja, het levert eerst wel waardering op, maar op een gegeven moment stopt dat en wordt het een gewoonte én een opoffering omdat iedereen effectief een ‘ja’ van je verwacht. De vreugde van het helpen is eraf, die persoon wordt boos op de wereld of het gevaar voor een burn-out ontstaat.

Waarom is het voor veel mensen lastig om nee te zeggen?

• Ze willen graag iemand helpen en als het even kan zullen ze 'ja' zeggen. Dit komt deels omdat ze er niet van houden om mensen in de steek te laten en deels omdat ze de mensen niet graag wil teleurstellen.
• Ze willen graag gezien worden en zeker niet uitgesloten. Iemand die goed is in behagen, gaat op die manier een positie nemen in een groep om erbij te horen en vaak zelf de verbindende factor zijn in een groep.
• Leert zo iemand om nee te zeggen, dan kan dat angst veroorzaken en vragen oproepen: 'gaan mensen me niet aan de kant laten liggen?', 'wie ben ik eigenlijk als ik niet langer constant ja zeg?'
• Ze willen conflicten vermijden en hebben niet het zelfvertrouwen om voor zichzelf op te komen.
• Het is perfect mogelijk dat iemand op het werk heel goed nee kan zeggen, maar in een huissituatie niet. Sommigen hebben het gevoel dat hun leven in het teken van de kinderen staat. Manlief heeft een drukke job en is vaak weg van huis => moeder is 'grote organisator'.
• In een intieme relatie speelt de angst mee om de ander te kwetsen, of zelfs te verliezen.

Kijk eens naar je leven en stel je volgende vragen:

• Hoe vaak heb je ja gezegd terwijl je het eigenlijk niet wilde?
• Heb je ja gezegd om de goedkeuring te krijgen van anderen?
• Heb je ja gezegd omdat je bang bent dat het anders schade brengt aan je relatie?
• Heb je ja gezegd tegen iets waar je eigenlijk een hekel aan hebt?

Ben je dan eerlijk naar jezelf? Heb jij respect voor jezelf? Zijn anderen belangrijker dan jezelf?

Nee zeggen is ook respect hebben voor jezelf. Als jij geen respect hebt voor jezelf, je dromen en/of tijd, wie zal het dan wel hebben?

Nee zeggen tegen iets wat je liever niet doet, is ja zeggen tegen andere dingen!

Je hebt een paar belangrijke doelstellingen gemaakt in het leven en als iemand iets aan je vraagt, bekijk dan of dit in je doelstelling past. Als je nee zegt tegen dingen die je liever niet doet, zeg je ja tegen de dingen waar je overtuiging, interesse en passie wél naar uitgaan. Dat is de positieve kant van nee.

Voorbeeld: Je hecht veel waarde aan je vrije tijd en wilt graag dingen doen die voor jou belangrijk zijn. Als je nee zegt tegen overwerken, zeg je ja tegen je sociale leven.

Door regelmatig nee te zeggen, maak je ruimte voor wat jou écht een goed gevoel geeft: meer tijd met je partner, met je kinderen, om te sporten, voor je hobby …

Als je merkt dat je ja zegt terwijl je eigenlijk nee wou zeggen, is het belangrijk om je bewust te worden van je denkpatroon. Trap niet in de valkuil dat je er moet zijn voor anderen en dat je oplossingen voor de ander gaat bedenken omdat jij nee zegt. Maak van zijn/haar probleem niet te snel jouw probleem!

Leren nee zeggen

1. Besef dat je nee zegt tegen een vraag van iemand en niet tegen de persoon zelf. Je wijst echt iemand niet af door er een keer voor hem/haar niet te zijn.
2. Hou het simpel. De beste manier om nee te zeggen, is door het zo eenvoudig mogelijk te houden. Ben je geneigd om je nee te onderbouwen met uitgebreide verontschuldigingen, toelichtingen en details.. niet doen! Je bent geen verklaring schuldig. Een simpel 'nee' is voldoende. Je kan ook zeggen 'sorry, ik heb andere prioriteiten' of 'dan kan ik niet' of 'misschien een andere keer'. Bij veel uitleg kan de vraagsteller proberen jouw probleem op te lossen zodat je alsnog 'ja' zegt. En dat wil je niet!
3. Als je niet sterk in je schoenen staat, flap er geen ondoordachte 'ja' uit. Geef niet meteen antwoord maar gun jezelf bedenktijd. Ga bij jezelf na of je op het verzoek wil ingaan. Zo niet, dan heb je tijd om een gefundeerd nee te bedenken. Het kan handig zijn om een paar standaardzinnetjes paraat te hebben zoals: 'ik wil hier even over nadenken' en 'ik zal thuis eens overleggen of dat kan' of 'ik weet nog niet of ik daar tijd voor heb.' Beloof dat je erop terugkomt.
4. Let op je lichaamstaal, straal die 'nee' ook uit. Kijk je gesprekspartner rustig aan, oogcontact is belangrijk voor assertief gedrag. Sta of zit rechtop zonder te wiebelen, houd je armen ontspannen langs je lichaam en spreek duidelijk.
5. Veel mensen denken dat nee zeggen niet respectvol is, maar het gaat erom hoe je nee zegt. Wees altijd respectvol met je antwoord. Bijvoorbeeld: 'Fijn dat je jouw kinderen het liefst aan mij toevertrouwd en ik had het met alle liefde willen doen, maar het komt me morgen niet uit. Ik hoop dat je het op andere manier kunt oplossen'. Je geeft de ander dan ook weer een goed gevoel.
6. Soms besef je achteraf dat het toch niet zo handig was om ja te zeggen. Dat is vervelend, maar je hebt het recht om van mening te veranderen. Vertel het degene dan wel zo snel mogelijk, zodat die ook weer de tijd heeft om een oplossing te zoeken. Stel dus niet uit omdat het niet fijn voelt om de ander te teleurstellen. Het kost jezelf alleen maar energie als je ermee zou wachten.
7. Het heeft je moeite gekost, maar je hebt nee gezegd omdat je iets écht niet wilde. Gaat het schuldgevoel nu aan je knagen? Denk eens bij jezelf hoe vaak je wél klaarstaat voor anderen, hoe je behulpzaam en beschikbaar bent voor anderen op de momenten dat jij kunt en wilt. Je mag jezelf best een schouderklopje geven voor wat je allemaal doet. Dat vermindert eventuele schuldgevoelens en maakt je 'nog' zekerder op de momenten dat je echt nee wilt zeggen.
8. Vaak proberen mensen je te overhalen tot een 'ja' door op je schuldgevoel te werken. Het beste om die uitingen eenvoudig te negeren, of te reageren met ‘ik kan me dat voorstellen, maar … blijf rustig volhouden, zonder boos te worden of geïrriteerd te raken.

Altijd ja zeggen, het is een gewoonte waar je moeilijk van af raakt. Een paar geruststellingen en tips.

• Besef dat 'goed doen voor iedereen' een manier is om je kwetsbaarheid te beschermen en ervoor te zorgen dat je erbij hoort.
• Wanneer je wilt overstappen naar de andere kant, naar nee zeggen, moet je je er bewust van zijn dat dat heel onwennig aanvoelt.
• Neem de tijd om je aan te passen en erop te vertrouwen dat de ander niet afhaakt wanneer je nee zegt, want dat is vaak de grootste angst
• Doe het met kleine stapjes – mensen hebben daar echt wel respect voor. Bij elke stap die je neemt, groeit je zelfvertrouwen. Er is niks mis met jou als je neen zegt tegen een vriendin die gaat verhuizen, terwijl je al iets anders gepland hebt.
• Weet dat het een heel persoonlijk proces is. Trucjes als 'kijk in de spiegel en beloof je zelf hardop om meer nee te zeggen' werken niet. Elk proces vraagt tijd, geduld en mildheid voor jezelf.

Veel succes met het NEE zeggen

eigen foto's zijn genomen tijdens een van onze herfstwandelingen in omgeving Herbeumont en Rochehaut (Belgische Ardennen)

Volgend deel: Schuldgevoelens, wat doe je ermee