Een dikke arm na borstkanker

Volgens sommige bronnen krijgt één op de negen vrouwen te maken met borstkanker. In 75% van de gevallen zijn het vrouwen boven de 50 jaar. Jonger dan 20 jaar is heel zeldzaam, maar 30-40ers worden er ook door getroffen.

De behandeling van borstkanker is afhankelijk van de grootte van de tumor, de kenmerken van de tumor, eventuele doorgroei van de tumor in het omringende weefsel, de eventuele uitzaaiingen in de lymfeklieren en/of organen elders in het lichaam en de algemene conditie en leeftijd van de patiënt. De meest voorkomende behandelingen zijn operatie (chirurgie), bestraling (radiotherapie), een behandeling met medicijnen (chemotherapie), hormoontherapie of doelgerichte therapie.

Borstkankerbehandelingen zijn ingrijpend en sommige intensieve behandelingen (operatie, chemo of bestraling) kunnen vervelende gevolgen hebben. De meeste verdwijnen als de behandeling voorbij is, maar patiënten kunnen er een hele tijd of zelfs levenslang last hebben. Eén van die klachten is een dikke arm, lymfe-oedeem.

Het is niet de borstkanker die de boosdoener is. Vaak worden tijdens de operatie naast de tumor ook lymfeklieren weggenomen uit de oksel, de eerste plaats waar uitzaaiingen voorkomen. Dat kan de afvoer van het lymfevocht uit de arm belemmeren, met risico op oedeem tot gevolg. Het kan ook dat de lymfeklieren en lymfevaten erg beschadigd worden door bestraling of operatie. Het lymfesysteem werkt minder goed en de lymfe-afvloed wordt

Wat is Lymfe-oedeem

Volgende komt uit het maandblad: ‘Plus Magazine:  Professor Pierre Lievens, voorzitter van de vakgroep Kinesitherapie aan de Vrije Universiteit Brussel, legt uit:

"Lymfevocht bestaat uit water en eiwitten die enkel via de lymfevaten kunnen worden afgevoerd. Als dat niet gebeurt, zetten ze zich vast in de weefsels waar ze als een spons water opzuigen. Het oedeem zit dan gevangen in de onderhuidse weefsels en zal steeds harder aanvoelen: van waterig over geleiachtig tot cement. Die drie stadia kunnen elkaar relatief snel opvolgen."

Lymfoedemen ontstaan niet altijd meteen na de ingreep. Dat kan variëren van drie maanden tot jaren erna. Jammer genoeg zijn er patiënten die niet vooraf geïnformeerd werden en in sommige gevallen laat de begeleiding nadien ook te wensen over.

Bij ongeveer 10% à 30% van de vrouwen die borstkanker krijgen, ontwikkelt vroeg of laat lymfoedeem. Medicatie is inderdaad niet voorhanden maar wel een doeltreffende preventie. Het is belangrijk dat je de behandeling tijdig start. Het komt er echt op aan om snel in te grijpen:

• Lymfoedeem is niet altijd meteen duidelijk zichtbaar. Vaak zijn er klachten over een zwaar gevoel of tintelingen, zónder dikke arm. Zelfs zonder meetbaar volumeverschil kan er sprake zijn van oedeem. Met echografie kan je dat gemakkelijk aantonen en het stadium bepalen.
• Vroegtijdige behandeling kan meer leed voorkomen, anders woekert het oedeem voort.
• Wacht niet tot die arm helemaal opzwelt. Raadpleeg bij zwelling, gespannen of zwaar gevoel, pijn of andere klachten meteen een specialist

Behandeling

Voor de mobiliteit van de arm start je best, zo snel mogelijk na de operatie of bestraling, met kinesitherapie. Maar dat sluit niet uit dat men, soms een jaar later, toch last krijgt van een gezwollen en stijve arm en/of handen. Een lymfedrainage is dan een noodzaak om de arm weer soepel en dunner te krijgen.

Om te voorkomen dat lymfevocht zich opstapelt wordt manuele lymfedrainage zelfs al opgestart, zo snel mogelijk na een operatie waarbij ook de okselklieren worden weggenomen. Het is ideaal om zo'n manuele drainage minimaal drie keer per week uit te voeren én dat gedurende een half uur. Je kan dit dagelijks uitvoeren bij jezelf en dat terwijl je bv. TV kijkt. Daarmee geef je de behandeling een goed duwtje bij.

Wat is Lymfedrainage

Volgende komt ook uit ‘Plus Magazine: De Paepe, kinesitherapeut legt uit:

"Lymfedrainage is een zachte manuele techniek waarbij met de vingers cirkelvormige bewegingen worden gemaakt op de arm. Zo brengen we het lymfevocht in beweging en duwen we het richting de oksel. Zijn alle lymfeklieren van die oksel weggehaald dan moeten we het vocht over de halsstreek heen naar de klieren van de andere oksel loodsen. Vergelijk het met een weide vol hoog gras. Hoe vaker je erdoor loopt, hoe vlotter zich een paadje aftekent waarlangs het vocht zich een weg baant."

Eens getroffen door lymfoedeem, moet de patiënt levenslang waakzaam blijven. Als de arm ontzwollen is, volgt een onderhoudsfase. Dat betekent dat de drainage nog om de twee tot drie weken verder moet gebeuren, in combinatie met een steunmouw overdag. Die oefent tegendruk uit om nieuwe zwellingen de pas af te snijden.

Tips om een dikke arm te voorkomen en kleine dingen om te vermijden dat het erger wordt:

• Vermijd direct zonlicht, hete baden en sauna. Wil je naar de sauna, overleg dan eerst met je arts en leg een ijskoude handdoek om je arm.
• Draag handschoenen bij huishoudelijk werk of tuinklussen om wondjes te voorkomen. Ontsmet elke wonde, hoe klein ook. Lymfe-oedeem verhoogt de kans op infecties en wondroos.
• Laat geen vaccinaties, bloedafname en bloeddrukmetingen doen aan die arm.
• Til geen zware dingen dragen met die arm.
• Gebruik een goede huidcrème op basis van lanoline
• Blijf bewegen maar ga er niet te intensief tegenaan. Overbelasting werkt zwelling in de hand.
• Leg voor lange autoritten een kussen op de schoot en daarop de arm.
• Leg de hand van je gezwollen arm regelmatig wat hoger zodat het vocht richting oksel gaat.
• Leg je tijdens een middagdutje of pauze op de zijde die niet gezwollen is. Dat helpt om lymfevocht in die richting te loodsen.
• Fysieke activiteit stimuleert de lymfedrainage. De bewegingen die een roeier maakt is een goed voorbeeld. De gestroomlijnde beweging is ideaal om het vocht te activeren.
• Raadpleeg zo snel mogelijk iemand die gespecialiseerd is in lymfoedeem als de arm begint te zwellen
• Neem steeds antibiotica mee als je verre reizen maakt

Zit je met die dikke arm opgezadeld voor het leven?

Prof. Lievens is realistisch en zegt het volgende: "Je krijgt levenslang. Je bent er best vroeg bij én je kan de behandeling zelden stoppen. Dat vergt veel discipline en volharding. Twee keer per week kinesitherapie ís een opgave en een steunmouw draagt niemand graag. Maar het helpt erger voorkomen."

Hij zegt ook: “Een borstamputatie kan je camoufleren met een prothese, maar een dikke arm kun je niet wegsteken. En hij doet je altijd weer herinneren aan die kanker."