Gezond genieten met uien

Het hele jaar door zijn er verschillende uien en sjalotten. Ze zijn zoveel meer dan een smaakmaker. Witte, gele, rode en zoete ui: je tovert er de lekkerste gerechten mee op tafel. De ui staat immers in de top-3 van de meest gegeten groente van de wereld.

Uien zitten boordevol goeds (zoals foliumzuur) dat nog meer tot zijn recht komt als je ze rauw eet. Ze zijn een belangrijke smaakmaker, vol met vitamine en mineralen. Ze zijn calorie-arm en geven pit en karakter aan gerechten. Maar doseren is een aanrader, zeker als je ze rauw of gesnipperd verwerkt in een salade.

Een bosui, een lente-ui, een gele- of een rode ui, welke neem je.

Gele uien

Dit zijn de meest bekende: goudgeel van buiten en wit van binnen. Ze worden het meest gebruikt in onze keuken. Gele uien hebben een vrij scherpe smaak. Wanneer je deze bakt wordt hij minder scherp en een stukje zoeter.

Gele uien zijn ideaal om te vullen en te verwerken in soepen, taarten, sauzen en stoofschotels. Ze geven de klassieke Franse uiensoep die typische zuurzoete smaak. Tijdens het koken krijgen ze een rijke bruine kleur en worden ze zachter en milder van smaak.

Rode uien

Dit is ook een bekende soort; rood van buiten en wit van binnen. Velen denken dat deze pittiger is, maar niets is minder waar. Ze zijn zelfs iets milder dan de gele ui en kunnen daardoor ook rauw verwerkt worden in salades, marinades en salsa’s. Als je ze in schijfjes snijdt is de rode ui zeer decoratief en ze geven mooie de kleur aan je gerecht. Ze veroorzaken minder tranen tijdens het snijden. Rode uien zijn van alle uien de beste soort om rauw te eten.

Witte uien

Deze grotere, minder bekende, uien zijn echt wit; zowel de schil als van binnen. Witte uien zijn veel scherper dan gele en rode. Je zou kunnen zeggen dat ze iets knapperig zijn, omdat er meer vocht in zit. Ze zijn zeer geschikt voor gerechten waar de ui de boventoon mag voeren.

Zoete uien

Zoete uien (afkomstig van Zuid-Amerika) lijken op de gele ui maar zijn minder scherp en zoeter. Die milde, zoete smaak komt doordat ze meer water en suiker en minder zwavel bevatten dan een gewone ui. Dat geeft ze ook een krokante structuur. De laagjes van deze ui zijn dikker. Het grote voordeel is dat je geen tranen zal hebben bij het snijden.

Zoete uien zijn ideaal voor uienconfituur en om pizza’s en hamburgers mee te garneren. Je kan ze ook stoven, wokken of vullen met gehakt of groenten. Ze worden vaak rauw gebruikt, in salades of om een fris accent te geven. Vooral kinderen vinden zoete uien lekkerder dan gewone uien. Bewaar ze niet samen met aardappelen omdat deze het water uit de uien absorberen.

Sjalotten

Sjalotten zijn klein maar fijn én favoriet van de chef. Ze groeien samen in bolletjes zoals knoflook. Hun smaak wordt omschreven als een kruising tussen ui en knoflook. Er zijn rode en witte soorten maar ook grijze die in Frankrijk hoog staan aangeschreven.

De kleine ovale uien zijn veel pittiger van karakter dan de gele ui. Dat betekent huilen tijdens het snijden. Pel en snij ze onder stromend water of buiten, dan kan iets helpen. Fijngesnipperd zijn ze een ideale basis voor sauzen. Rauw geven ze een aromatische smaak aan salade en rauwkostbereidingen. fijngesnipperd en gekookt en zijn ze ideaal als smaakmaker voor sauzen, bouillons of vleesgerechten. Je kunt ze pekelen en frituren.

Zilveruitjes

De witte kleine uitjes met een wit jasje zijn er ook vers, maar voor de meeste onder ons alleen bekend in een glazen potje als uitjes in het zuur. Vers worden ze in hun geheel verwerkt bij de Franse Boeuf bouguignon en de Griekse Stifado.

Bosuitjes en lente-uitjes

Bosuitjes worden ook wel eens lente-uitjes of stengel-uitjes genoemd. Ze danken hun naam aan de manier waarop ze worden verkocht: in bosjes.

Lente-uien is een jonge, nog onvolgroeide soort ui. Ze worden geoogst voor de knol de kans heeft om verder uit te groeien. Ze lijken op dunne preitjes, met een witte verdikking aan de onderkant, maar dat kun je niet echt een uitje noemen. Er wordt ook gesproken van pijpajuin. Zowel de lange groene bladeren als het kleine witte knolletje zijn eetbaar. De smaak is mild, zacht en subtiel, en komt dichter bij de smaak van prei dan van ui. De ringetjes van deze ui zijn lekker om rauw te verwerken maar ook geschikt in een roerbakschotel.

Bosuitjes zijn wat groter dan de lente-ui. De smaak is wat scherper doordat het uitje meer ontwikkeld is. Ze zijn heel knapperig en smaken net zoals grote uien, maar zijn milder. Afhankelijk van de variëteit kan de knol wit of diep rood zijn.

Snij de knol in schijfjes en de groene bladeren in snippers. Als je de bladeren in de lengte in fijne reepjes snijd en ze meteen in ijswater legt dan krullen ze mooi, ideaal als versiering. Bos- en lente-uien kun je rauw, kort geblancheerd, of even geroosterd op de barbecue verwerken in salades. Je kunt ze in hun geheel grillen of stomen. Ook gepekeld zijn ze heerlijk.

Er zijn heel veel gerechten met uien. Bij ons komt een uiensoep af en toe op tafel en dat met een gegrild sneetje stokbrood met geraspte kaas.

1. UIENSOEP

Ingrediënten:

• 750 gr uien
• 40 gr boter
• 3 blokjes groentenbouillon
• 1,5 liter water
• 4 takjes tijm
• 1 teentje knoflook
• 200 gram geraspte kaas

Bereiding:

• Pel en hak de uien.
• Bak ze ongeveer 10 minuten goudbruin in de boter (best op een hoog vuur)
• Voeg er het water bij én tijm, een geperst teentje knoflook en de verkruimelde groentebouillonblokjes.
• Breng aan de kook en laat 20 min. zonder deksel pruttelen.
• Zet ondertussen de grillfunctie van de oven op.
• Snij een tiental dikke schuine sneetjes stokbrood.
• Bestrooi ze met de geraspte kaas en gratineer onder de grill.
• Breng de soep op smaak en serveer ze heet, met de kaascroutons.

2. GEVULDE UIEN

Ingrediënten:

• 4 grote gele uien (ong. 1 kg)
• 600 gr varkens- en kalfsgehakt
• 40 gram boter
• 2 takjes tijm
• 2 takje rozemarijn
• Peper en zout

Bereiding:

• Verwarm de oven voor op 180°C.
• Pel de uien, snij de bovenkant weg en hol ze uit met een lepel.
• Hak het vruchtvlees van 1 ui en meng met het vlees, de tijm, peper en zout.
• Vul de uien en leg ze in een schaal.
• Schik er 40 gram boter in stukje rond en voeg de rozemarijn toe.
• Bak ze gedurende 1.15u in de oven en bedruip ze af en toe met het kookvocht.
• Serveer met aardappelpuree, compote en/of groenten.

3. Uienconfituur met sinaasappel en kruiden

Ingrediënten:

• 750 gram gele en rode uien (ong. 500gr gepeld)
• 25 gram boter
• 250 gr kristalsuiker
• 2 kruidnagels
• 1 steranijs
• ½ koffielepel wijnazijn
• Het sap van 1 sinaasappel

Bereiding:

• Pel en snipper de uien.
• Fruit ze 5 min op een zacht vuurtje in een kookpot, samen met de boter, suiker, steranijs, wijnazijn en sinaasappelsap.
• Breng aan de kook en laat 15 minuten koken tot je grote luchtbellen ziet.
• Schep in potjes met schroefdeksel. Laat volledig afkoelen voor je ze sluit.
• Bewaar koel en donker.
• Eens geopend bewaar je ze in de koelkast.
• Serveer als garnituur bij paté, pensen, hamburgers, kaas …