VROUWENRECHTEN DOOR DE JAREN HEEN.
Vrouwenrechten "Vroeger was alles beter!? NO WAY!
Is emancipatie niet meer van deze tijd?
Misschien … maar toch hebben vrouwen nog niet zó lang gelijke rechten.
Een overzichtje hoe het in België is en was.
1. Vrouwen en onderwijs
Meisjes aan de macht
De babyboomers waren met zovelen dat het secundair onderwijs in de jaren ’60 duchtig hervormd moest worden. Het werd ook toegankelijker. Men wilde jongeren langer op de schoolbanken houden en hen het liefst ook laten doorstromen naar het hoger onderwijs, want dat zou hen ook sociaal mobieler maken.
Tegen de jaren ’90 was het aantal universiteitsstudenten niet alleen erg gevoelig gestegen, het viel vooral op hoeveel vrouwelijke studentes er waren. Ondertussen zijn ze zelfs al jaren in de meerderheid - op dit moment met 55%
2. Vrouwen en politiek
Van stemhokje naar ministerstoel
In België mogen vrouwen pas sinds 1948 stemmen. Achtentwintig jaar eerder, in 1920, kregen we een eerste kleine toegeving : toen mochten we – in samenspraak met onze man – mee kiezen voor de lokale burgemeester en schepenen.
Onze eerste vrouwelijke minister was Marguerite de Riemaecker – Legot. Van 1965 tot 1968 was ze bevoegd voor Gezin en Huisvesting. Op een opvolgster was het wachten tot 1974.
Vrouwen lieten intussen wel van zich horen. Ze groepeerden zich om druk uit te oefenen op het mannelijke politieke bastion.
Het resultaat : de eerste nationale ‘stem-vrouwencampagne’ in 1974.
De actie leverde niet alleen een minister op, maar ook dubbel zoveel vrouwen in het parlement : 26 tegenover 365 mannen.
Sinds 2007 mag op elke verkiezingslijst het verschil tussen het aantal kandidaten van elk geslacht niet groter zijn dan één. De eerste twee namen op de lijst moeten die van een vrouw en een man zijn.
3. Vrouwen en opvoeding
Ouders in het gareel
In 1900 publiceerde de Zweedse Ellen Key het boek “de eeuw van het kind”. Ze had het niet beter kunnen timen. Niet dat de ideeën over opvoeding toen radicaal veranderden, maar vanaf 1900 begon we de professionalisering er van.
Er kwamen steeds meer studies over opvoeding, en nog enkele voorzieningen voor kinderen. Tot in de jaren ’50 moesten kinderen vooral luisteren, thuis en op school.
Tien jaar later zwierde de slinger de andere kant uit en besloten flower-power-ouders om ‘hun’ kind te volgen, het alle vrijheid te geven om op ontdekking te gaan.
Op die gedachte zijn we teruggekomen, maar het kind als individu staat centraler dan ooit.
Kinder- en jeugdpsychiater Peter Adriaenssens schreef in zijn boek “Van hieraf mag je gaan” (1998) : “Het zijn niet meer zozeer ‘de kinderen’ die opgevoed moeten worden", maar er wordt veel meer rekening gehouden met de individuele behoeften en noden.
Er wordt van de ouders verwacht dat zij daar flexibeler op kunnen inspelen dan in vroegere generaties. En dat vraagt ontzettend veel energie”
4. Vrouwen en de keuken
Sneller, makkelijker, smakelijker
Het zou best kunnen dat de diepvriespizza uitgevonden werd door een vrouw, meer bepaald door Rose Totino, die met haar man een pizzeria in Minneapolis uitbaatte.
Andere bronnen beweren dat de Celtano Brothers, twee Italiaanse broers in Amerika, de eerste diepvriespizza op de markt brachten. Ze deden het in elk geval zo goed als tegelijk, in 1957.
De eerste commerciële microgolfoven werd in 1948 gebouwd. Toen was hij nog zo groot als een koelkast. Pas in de jaren ’80 vond het toestel zijn weg naar steeds meer keukens.
De afwasmachine begon zelfs al iets vroeger aan de veroveringstocht.
5. Vrouwen en het werk
Het kleine kantje van Sabena
Op 16 februari 1966 legden de wapenfabrieks-arbeidsters in Herstal (België) het werk neer. Ze eisten gelijk loon voor gelijk werk. In de Belgische wetgeving stond daar niets over, er bestond alleen een conventie uit 1952 en het Verdrag van Rome uit 1957. Drie maanden moesten ze staken voor ze hetzelfde loon als hun mannelijke collega’s kregen.
Precies twee jaar later protesteerde een air hostess bij Sabena omdat zij haar 40ste verjaardag vierde en dus – zo stond het in haar contract – geen crew meer kon zijn.
In de contracten van de mannen stond helemaal niets over hun leeftijd.
Gabrielle Defrenne moest nog wachten tot 1976 voor het Europees Hof van Justitie haar gelijk gaf. Een jaartje eerder had België eindelijk werk gemaakt van een CAO over gelijk loon voor gelijk werk.
Die strijd is dus gestreden, die voor gelijke arbeidskansen is nog in volle gang.
6. Vrouwen en gezondheid
De seksuele bevrijding
De seksuele onafhankelijkheidsstrijd van de vrouw bestond uit verschillende belangrijke stappen.
Mei 1960: dé pil - die zou oorspronkelijk in Amerika gelanceerd zijn als een nieuw middel tegen menstruatiestoornissen, maar het was van begin af aan een voorbehoedsmiddel. Alleen kon dat de eerste jaren niet hardop gezegd worden. Later in de jaren ’60 werd ook het spiraaltje ontwikkeld.
1971 : predictor was de allereerste zwangerschapstest voor thuisgebruik, al durfden vrouwen er nog niet meteen naar te vragen bij de apotheker.
1973 : het was niet langer strafbaar om informatie over anticonceptie te verstrekken. Aanleiding hiervoor was de commotie rond de arrestatie van de Luikse dokter Peers, omdat hij honderden abortussen zou hebben uitgevoerd.
1976 : Internationaal Tribunaal over de misdaden tegen de Vrouw in Brussel. Met een specifieke hulpverlening en steeds meer vluchthuizen werd sindsdien ook zelfbeschikking op seksueel vlak een thema.
Begin jaren ’80 : anticonceptie werd toegankelijk voor in principe alle vrouwen
1990 : abortus werd uit het strafrecht gehaald
Vandaag : de zoektocht naar de ideale anticonceptie gaat verder. Een van de nieuwste successen is het hormoonspiraaltje, dat maximaal 5 jaar mag blijven zitten.
De seksuele ontvoogding heeft zich bovendien niet beperkt tot de lichamelijke, ook mentaal en emotioneel worden meisjes uit de verdomhoek gehaald : je hoort niet slaafs ja te knikken, je moet niet doen wat een man je zegt, je mag van seks genieten.
7. Vrouwen en huishouden
Moeder aan de haard
In 1949 kregen ‘moeders aan de haard’ een premie, die 8 jaar later afgeschaft werd en in kinderbijslag opging. Vandaag is een premie die vrouwen stimuleert om thuis te blijven, ondenkbaar. Emancipatie van de vrouw betekent namelijk ook emancipatie van de man. Hij wordt veronderstelt mee te helpen in het huishouden en voor de kinderen te zorgen.
8. Vrouwen en mode
Alles kan, alles mag - kijk naar :
- de fabulous fifties,
- de swinging sixties
- na de Tweede Wereldoorlog namen de emotie (aaaah, vrijheid) en vrouwelijke pit (hoezo, vrouwen aan de haard?) de mode in handen.
Een vrouw was niet langer een devoot moedertje, maar een levenslustig wezen dat haar juk afgooide. Vrouwen droegen de kleren niet alleen , ze stapten ook zelf in de business.
Mary Quant opende in 1955 de allereerste boetiek : Bazaar in Londen. Ze zette een popdeuntje op en veroverde de harten van jonge vrouwen. Gedaan met de stijve kledingzaak. De minirokjes die Quant ontwierp, sloegen in als een bom. De Sunday Times riep 1963 zelfs uit tot het jaar van het been.
En het kon nog korter, want niet veel later werden de hotpants het handelsmerk van ‘Middle of the Road’-zangeres Sally Carr.
Vanaf nu kon alles, voor iedereen. Waarom zouden vrouwen niet elke dag een broek mogen dragen? En hoezo kunnen alleen rijke dames een beetje persoonlijkheid in hun outfit stoppen?
Cupmaatje méér!
Volgens het Britse lingeriemerk was de gemiddelde cupmaat in de jaren 50 een kleine B, vandaag is dat een goed gevulde C.
Ben je mee met de LBD?
De LBD, van de befaamde little black dress, werd geboren in 1926, toen Coco Chanel er eentje in de Amerikaanse Vogue zette.
Het Givenchy-model werd immers populair dankzij Audrey Hepburn : in 1961 droeg ze in bijna elke scene van ‘Breakfast at Tiffany’s’ zo’n jurk. Het model is vandaag nog altijd in trek.
In 1946 liet de Franse auto-ingeniuer Louis Réard de eerste dame in bikini op de catwalk paraderen. Maar het kledingstuk werd pas populair toen het in de jaren ’70 opgepikt werd door de Hollywoodsterren.
De stiletto hoorde vanaf eind ’50 bij de Italiaanse stijl. Halfweg de jaren ’60 ruimden de extreem smalle high heels alweer plaats voor stevige plateauzolen.
‘Hoog en ongemakkelijk’ kwam pas terug toen Manolo Blahnik (die je kent als favoriete schoenenontwerper van columniste Carrie in ‘Sex and the City’ ) in 1997 de modeaward ‘The Stiletto’ won. Sindsdien zijn ze een blijvertje en geldt ‘hoog, hoger, hoogst’, zelfs 17 cm kan.
In 1981 klaagde Jane Birkin tegen Jean-Louis Dumas van Hermès – toevallig haar buur op het vliegtuig van Parijs naar Londen – dat ze maar geen toffe, leren weekendtas kon vinden. Drie jaar later is de Hermès Birkin bag een feit. En wie er vandaag eentje wil, moet nog steeds op de wachtlijst.
En wie kent de merklap nog?
Heb jullie in de klas ooit nog een merklap gemaakt? Ik wel en ik had er in alle geval een ware hekel aan! Dat was het proefstuk waarmee meisjes moesten bewijzen dat ze konden borduren : sieraden, het alfabet en alle cijfers. Voor als ze straks het huishoudlinnen hun initialen moesten geven. De merklap ging tot diep in de 20ste eeuw mee.
Maak jouw eigen website met JouwWeb