Vragen over zona / gordelroos

Zona, gordelroos of herpes zoster ….

Het is een virusziekte die zich gewoonlijk voordoet met pijnlijke huiduitslag, die zich kenmerkend langs de zenuwbanen bevindt, aan één kant van het hoofd, de hals, de borstkas of de ledematen. De naam gordelroos dankt haar naam aan de bandvormige uitslag die ze veroorzaakt.

Er wordt beweerd : "als de uitslag een cirkel maakt rond je middel, ga je dood".

Dit is maar één van de hardnekkige mythes die nog altijd rond zona of gordelroos hangen. Het is wél een feit dat de aandoening meest voorkomt bij 60-plussers, maar alleen bij diegenen die vroeger ooit waterpokken gekregen hebben.

Herpes zoster heeft een voorkeur voor de lente- en herfstseizoenen.

Stel je voor: op een mooie morgen wordt je wakker met een zeurende pijn in de lenden …

Af en toe krijg je flink, brandende pijnscheuten. Neen, het is niet de rugpijn die je al eerder voelde. Het betert als je tijdens de dag rondloopt, maar toch steekt het weer op. De huid jeukt verschrikkelijk, de pijn wordt feller en er is een uitslag (puistjes) te zien. Maar het betert niet, de pijn is bijna ondraaglijk en het contact met de kledij is zelfs teveel. De puistjes beginnen zelfs open te barsten ….

1. Hoe krijg je zona

Zona of gordelroos wordt veroorzaakt door een heropflakkering van het virus dat waterpokken veroorzaakt, namelijk het Varicella zoster-virus. Bij kinderen veroorzaakt dit waterpokken, bij volwassenen herpes zoster.

Je kunt dus enkel gordelroos krijgen als je ooit besmet bent geweest met waterpokken, maar dat is een infectie doe zowat iedereen ooit, soms zonder symptomen, opgelopen heeft. Het virus houdt zich schuil in de zenuwknoppen van onze zenuwen. Hoe het van sluimerend plots weer actief wordt, is niet helemaal geweten. Wel dat mensen met een door omstandigheden verzwakt immuunsysteem (leeftijd, ziekte, stress …) een groter risico lopen om getroffen te worden door zona.

links : foto van waterpokken    -    rechts : foto van gordelroos

2. Hoe herken je zona?

Het virus dringt het organisme binnen via de luchtwegen en nestelt zich na een kort verblijf in het bloed tussen de huis en de zenuwknopen. Het virus volgt een zenuwknoop tot in de uiteinden en treft daardoor enkel het gebied dat vanuit die zenuwknoop bezenuwd wordt. Doordat er linker- en rechterzenuwknopen zijn en er meestal maar in één zenuwknoop een heropflakkering is, zal meestal een (scherp afgelijnde) huidzone aan de linker- of rechterzijde van het lichaam last ervaren, tot aan de middellijn. Zodoende komt zona aan beide kanten van het lichaam zelden voor. De typische uitslag van zona (rode vlekjes waarop kleine blaasjes komen, die dan uitdrogen in de vorm van korstjes) komt meestal op de borstkas, onderrug, buik en het gelaat voor. Het is enorm vervelend als het virus de oogtak aantast. Dan zwelt het ooglid op, maar ook het oog zelf lijdt eronder. Zo kunnen het hoornvlies en de diepere delen van het oog blijvend beschadigd raken.

3. Welke zijn de symptomen en doet zona pijn?

De verschijnselen van huiduitslag kunnen voorafgegaan worden door algemene symptomen zoals gebrek aan eetlust, zich niet lekker voelen en koorts. Soms voelt de patiënt al jeuk of pijn een tiental dagen voor er vlekjes te zien zijn. De huid vertoont wondjes die snel overgaan in blaasjes met een eerst heldere en daarna troebele inhoud. Deze wondjes gaan vaak gepaard met ernstige neuralgische pijn en een brandende huid. Over het algemeen zijn ook de lymfeklieren bij het ziekteproces betrokken. Ook als de blaasjes er zijn wordt er soms over pijn geklaagd. Maar evengoed over een verminderd gevoel in die zone. Het lastigste is de postherpetische pijn als de blaasjes verdwenen zijn. Die kan niet alleen erg hevig zijn, maar ook erg lang – tot zelfs jaren – aanhouden.

4. Is zona gevaarlijk?

Doorgaans is gordelroos geen ernstige aandoening. Het is eerder vervelend dan gevaarlijk. Maar zona die het gelaat en specifiek het oog aantast, kan voor een blijvende beschadiging van het hoorn- en netvlies zorgen. Dan moet je zo snel mogelijk een arts raadplegen en meteen een antivirale therapie starten.

Bij mensen die middelen nemen om hun afweersysteem te onderdrukken (na een transplantatie) of van wie het afweersysteem door ziekte of een behandeling (kanker) erg verzwakt is, kan de zona zich verspreiden over meer dan één huidgebied of intern bijvoorbeeld longen en/of lever aantasten. Dat kan zelfs dodelijk zijn.

5. Hoe lang duurt het voor de zona weer verdwijnt?

De blaasjes komen allemaal tegelijk op en kunnen meer dan een week aanhouden. De hierop volgende korstjes zijn soms langer dan drie weken na het begin van de infectie zichtbaar. De pijn kan echter tot jaren nadien – soms met tussenpozen – aanhouden. Het virus blijft altijd sluimeren in het lichaam, net zoals andere herpesvirussen die o.a. verantwoordelijk zijn voor koortsblaasjes, genitale herpes en klierkoorts.

6. Hoe kan zona behandeld worden?

De behandeling bestaat uit het plaatselijk aanbrengen van kompressen met antiseptische oplossingen en antibioticazalf. heel vaak worden antivirale middelen voorgeschreven. Als die kort na het verschijnen van de blaasjes worden toegediend, kunnen ze het risico op postherpetische pijn beperken. Ook als het oog aangetast is, is medicatie aangewezen om verwikkelingen te vermijden. Die antivirale middelen worden oraal toegediend, uitzonderlijk ook intraveneus in het ziekenhuis. Verder kunnen tegen pijn ook pijnstillers worden genomen.

7. Kunnen zalfjes de pijn verzachten?

De blaasjes kun je best enkel ontsmetten? Zalfjes, gels en dergelijke worden niet aanbevolen. Een pijnstiller kan genomen worden om minder pijn te hebben.

8. Is zona erg besmettelijk?

In het geval van waterpokken kan de patiënt, nog voor er huiduitslag te zien is, via luchtwegen besmettelijk zijn. Bij zona is het vocht uit de blaasjes even besmettelijk als dat van waterpokken. Maar zona is een heropleving van het virus bij mensen die al eerder waterpokken hadden. Bij mensen die nog geen waterpokken hebben gehad, zal het virus geen zona, maar waterpokken veroorzaken.

9. Kan ik nadien opnieuw zona krijgen?

Het is zeldzaam, maar het kan, omdat het virus na het doormaken van een zona sluimerend in het lichaam aanwezig blijft.

10. Kan zona worden voorkomen?

Moeilijk. Bij ons is een vaccin tegen varicella – de oorspronkelijke besmetting dus – voorhanden dat aan kinderen kan worden toegediend. Een specifiek vaccin tegen zona – dus ook werkzaam bij mensen die al waterpokken hebben gehad – bestaat, maar is bij ons niet op de markt.

Enkele van deze vragen werden gesteld aan Prof. Bruno Verhasselt (moleculaire diagnostiek, UZGent).

Bron : Plusmagazine

Afbeeldingen werden genomen via google